जापान।
पूर्व जापानी प्रधानमन्त्री शिन्जो आबेको विवादास्पद राजकीय अन्त्येष्टिको नेतृत्व तहमै कहिल्यै अन्त्य नहुने तातो बहसको रूपमा पक्ष र विपक्षमा शब्दहरूको आदानप्रदान जस्तो लाग्ने गरी मंगलवारको समारोहका दृश्यहरू देखिए । जसले अझै पनि गहिरो रूपमा विभाजित राष्ट्रको कथालाई स्पष्ट रूपमा बतायो। यसको आधुनिक इतिहासमा सायद सबैभन्दा ध्रुवीकरण गर्ने नेताको विरासतको रूपमा चिनायो । विवादास्पद राजकीय अन्त्येष्टिले किशिदाको लागि उल्टो यात्रा हुनसक्ने अनुमान समेत गरिएको छ ।
जुलाईमा आबेको हत्यापछि टोकियोका विभिन्न भागहरू विश्वको सबैभन्दा स्थिर राष्ट्रको राजधानीभन्दा पनि प्रहरी राज्य जस्तो देखिन्थ्यो। बाहिर हजारौं आन्दोलनकारी सडकमा उत्रिएपछि २० हजार प्रहरी अधिकारी र १,००० भन्दा बढी सिपाहीहरूले विशाल अन्त्येष्टि हलको वरिपरि घेरेर बसेका थिए ।
यदि जापानलाई विदेशबाट कहिलेकाहीँ सामाजिक सद्भावको एकसमान मध्यमवर्गीय आश्रयस्थलको रूपमा हेरिने गरेकोमा आबेको अन्त्येष्टिले विभाजित राष्ट्रको विवादित वास्तविकतालाई उजागर गरेको छ। यो त्यस्तो ठाउँ हो जहाँ दोस्रो विश्वयुद्धको छाया (एक समय आबेले आफ्नो करियरको धेरै जसो सम्बोधनमा बिताए)आधुनिक चुनाव गराउने आर्थिक र सुरक्षा चिन्ता जत्तिकै ठूलो हुन सक्छ।
लामो लाइनमा उभिएका हजारौं सार्वजनिक शोक गर्नेहरूमध्ये धेरैका लागि आबेको तस्बिरहरू मुनि फूलहरूको सानो गुच्छा राखेर घुम्न, आधिकारिक समारोहहरू नजिकैको पार्कमा पूर्व नेताले जापानलाई “सामान्य देश” बनाउन अधूरो वीरतापूर्ण ओझलाई अझै पूरा गराउन नेतृत्वको खोजको गरे। उनले क्रूरतापूर्ण युद्ध-युगमा लामो समयसम्म लज्जित हुने कुरामा ध्यान केन्द्रित गर्नुको सट्टा जापानको विशाल अन्तर्राष्ट्रिय योगदानमा राष्ट्रिय गौरवको भावनालाई प्रोत्साहित गरे।
“पूर्वप्रधानमन्त्री आबे यस्तो महान प्रतिष्ठित व्यक्तित्व हुनुहुन्थ्यो। उनले दोस्रो विश्वयुद्ध पछि जापानलाई अन्तर्राष्ट्रिय महत्वमा ल्याए,” शोक गर्नेहरू मध्ये एक, ६४ वर्षीय मासे कुरोकावाले भने। उनले फूल चढाउने क्रममा ७० वर्षीय मासायुकी आओकीले भनिंन, “म उहाँसँग भावनात्मक रूपमा जोडिएको छु।” तर आबेको जीवन र मृत्युमा, प्रशंसा जत्तिकै धेरै क्रोध उत्पन्न भैरहे ।
टोकियोमा प्रदर्शनकारीहरूको ठूलो समूहले ड्रम बजाउँदै, नाराबाजी र अन्त्येष्टि खारेज गर्न आग्रह गर्ने संकेतहरू समातेर मार्च गरे। यस्तै आबे विरोधी र्यालीहरू देशभर भएका थिए, आलोचकहरूले बारम्बार जापानको सेतोवाश गर्ने प्रयास गरेको व्यक्तिलाई सम्मान गर्ने बारेमा गहिरो आक्रोशको प्रतिबिम्ब व्यक्त गरिरहे । युद्धकालको अत्याचार, राष्ट्रवादी भावना जगाउन र उच्च नेतृत्वमा संलग्न हुनुहोस् भन्ने आग्रह गरिरहे ।
“शिन्जो आबेले सामान्य मानिसहरूका लागि एउटै काम गरेका छैनन्,” टोकियो गृहिणी काउरु मानोले भनिन् उनी बाहिर विरोधमा थिइन ।
अन्त्येष्टिको सैन्यवादी टोनहरू विशेष गरी १९४७ देखि शान्तिवादी संविधान अन्तर्गत सञ्चालन भएको राष्ट्रमा उल्लेखनीय थिए त्यसमध्यको एउटा संविधान आबेले सेनालाई विस्तार गर्नका लागि संशोधन गर्न चाहन्थे।
उनको विधवा श्रीमतीले आबेको खरानीलाई अन्त्येष्टि हलमा ल्याएपछि एक सैन्य ब्यान्डले अन्त्येष्टि डिर्ज बजायो र १९ तोपको सलामी चढ़ायो । सेतो पोशाकको वर्दीमा दर्जनौं सिपाहीहरूले संगीनसहित राइफल बोकेका थिए जब तिनीहरू ठूलो पर्खालको अगाडि ध्यानमा उभिए। हजारौं सेतो र पहेंलो क्रिसेन्थेममहरू जसले कालो रिबनमा टाँसिएको आबेको ठूलो फोटोसम्म पुर्यायो।
अन्त्येष्टि हल बाहिर सयौं प्रहरीहरू कार्यालय, भवनहरू, विद्यालयहरू र रेल स्टेशनहरू बाहिर उभिएका थिए। चरम सुरक्षालाई आबेको हत्याको निरन्तर आघातसँग जोडिएको थियो । जसमा एक संदिग्ध पूर्व नेताको रूढीवादी दक्षिण कोरियाली धार्मिकसँगको सम्बन्धको बारेमा क्रोधित थियो। पश्चिमी जापानमा चुनावी भाषण दिइरहेका बेला युनिफिकेशन चर्च विरोधी व्यक्तिले उनलाई घरेलु बन्दुकले गोली हानी हत्या गरिएको थियो ।
राज्यको अन्त्येष्टिमा विभाजित सार्वजनिक प्रतिक्रियाहरू, जसमा राष्ट्रवाद मनाइने युद्धपूर्व शाही समारोहहरूसँग जोडिएको छ । यसले आबेको क्यारियर-लामो धक्कालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ आफ्नो राष्ट्रले विश्व मञ्चमा सञ्चालन गर्ने तरिका परिवर्तन गर्न सोच्न बाध्य बनाएको छ ।
उनको कट्टर सैन्य र कूटनीतिक समर्थनको लागि वाशिंगटनमा धेरैले प्रशंसा गरे, उनी रूढीवादी संशोधनवादी प्रयासहरूको समर्थन र युद्धमा माफी माग्ने उनको दबाबको लागि घरेलु जापानसहित उदारवादी, कोरिया र चीनले घृणा व्यक्त गरे ।
आबेले देशको संविधानलाई देखे , जुन धेरै हदसम्म अमेरिकीहरूले एक उन्नत आधुनिक सेना, नौसेना र वायु सेनाको कब्जामा लिएर लेखेका थिए, यसलाई जापानमाथि पश्चिमाले “विजयको न्याय” को उपजको रूपमा लिने गरेको छ ।
आबेको विरासत राजनीतिक पार्टीमा रहने सम्भावना छ, उनले वर्षौं च्याम्पियनिङमा बिताए। मंगलबार सडकमा सबै प्रदर्शनकारीहरूको लागि, लिबरल डेमोक्र्याटिक पार्टीले युद्धको अन्त्यदेखि लगभग बिना कुनै अवरोध शासन गरेको छ; आबेले आफ्नो लामो राजनीतिक यात्रामा छवटा राष्ट्रिय चुनाव जितेका छन्।
सबैभन्दा प्रमुख रूपमा वर्तमान नेता फुमियो किशिदाले जापानको सैन्य क्षमतालाई बलियो बनाउने र आबेका धेरै नीतिहरू अगाडि बढाउने वाचा गरेका छन्।
“म यहाँ जापान, एक क्षेत्र र एक दिगो, समावेशी र सबैजना तपाईंले निर्माण गरेको जगको शीर्षमा संसार भर चम्कने बनाउने मेरो प्रतिबद्धताको घोषणा गर्दछु,” किशिदाले आफ्नो अन्त्येष्टि भाषणमा आबेलाई सम्बोधन गर्दै भने।