ओभुलेसन र गर्भावस्थाबारे जान्नै पर्ने कुराहरु

परिवारको योजना बनाउँदै गरेका दम्पतीले ओभुलेसन चक्रका बारेमा बुझ्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यो गर्भावस्थासँग प्रत्यक्षरूपमा सम्बन्धित छ । गर्भधारण गर्न प्रयास गर्ने धेरै दम्पतीहरू सफल हुँदैनन्। किनभने उनीहरूलाई महिनावारी चक्र वा ओभुलेसन हुने सही दिनको ‘फर्टायल विन्डो’ बारे थाहा हुँदैन। ओभुलेसन र गर्भावस्थाको बारेमा धेरै गलत धारणाहरू व्याप्त र झुक्किने खालका छन्। व्यक्तिपिच्छे चक्र कति लामो छ, उर्वर विन्डो कहिले हुन्छ, यो प्रक्रियाको बारेमा केही प्रश्नहरू छन् ।

जान्नै पर्ने कुराहरु :

गर्भधारण गर्न धेरै महिना लाग्नु पूर्णतया सामान्य हो; प्रयास गरेको पहिलो महिनामा थोरै महिलाहरू गर्भवती हुन्छन्। प्रत्येक जोडीको अभिभावकत्वको यात्रा फरक हुन्छ र यसले कति समय लिन्छ भन्ने कुनै जादुमय जवाफ छैन। विश्वव्यापीरूपमा करिब ९० प्रतिशत महिला एक वर्षभित्र गर्भवती हुने र नेपालमा ३९ प्रतिशत महिलाले विवाह भएको १ वर्षभित्र पहिलो सन्तान जन्माउने गरेको अध्ययनले देखाएको छ । यदि कसैको एक वर्ष प्रयास गर्दा पनि गर्भधारण भएको छैन भने प्रजनन विशेषज्ञको सल्लाह लिनुपर्छ ।

ओभुलेसन अण्डाशयको समयमा, परिपक्व अण्डा डिम्बाशयबाट तल गर्भाशयतर्फको फलोपियन ट्यूबमा जान्छ र २४ घण्टाको लागि सक्रिय रहन्छ। यदि यो समयमा शुक्राणुहरू महिला प्रजनन पथमा उपस्थित छन् भने तिनीहरूले अण्डालाई उर्वर गर्न सक्छन्। र, परिणामस्वरूप गर्भ रहन्छ। त्यसपछि, निषेचित अण्डा फलोपियन ट्यूबमा सर्छ र आफैँलाई गर्भाशयको सतहमा प्रत्यारोपण गर्दछ अनि भ्रूण बन्छ। ओभुलेसन सामान्यतया प्रत्येक महिनामा एकपटक हुन्छ र अर्को महिनावारी चक्रभन्दा लगभग दुई हप्ताअघि र १६ देखि ३२ घण्टासम्म रहन्छ ।

ओभुलेसन र गर्भावस्था :

जब मानिसले आफ्नो ओभुलेसन चक्रको बारेमा बुझ्ने हुन्छ तब गर्भवती हुने सम्भावना उच्च हुन्छ। महिलामा करिब १ देखि २० लाख अण्डा भए पनि हरेक महिना एउटा मात्रै अण्डा निस्कन्छ । डिम्बाशयबाट अण्डा निस्किएको २४ घण्टाभित्र निषेचन भएन भने अण्डा टुक्रिन्छ । अर्कोतर्फ शुक्राणु ३ देखि ५ दिन मात्र सक्रिय रहन्छ । त्यसैले शुक्रकीट र अण्डा दुवै सही समयमा एकसाथ उपलब्ध हुनु महत्त्वपूर्ण छ।

महिनावारी चक्र सामान्यतया २३–३५ दिनभित्र हुन्छ। आफ्नो वर्तमान चक्रको अन्त्यबाट १४ दिन घटाउँदा ओभुलेसनको अनुमानित दिनमा पुगिन्छ । गर्भावस्थाको लागि उत्तम समय भनेको ओभुलेट हुनुभन्दा एक वा दुई दिनअघि मात्र हो । यद्यपि, महिलाहरूको चक्रमा थोरै भिन्नताहरू हुन सक्छन् । त्यसकारण आफ्नो उर्वर विन्डो गणना गर्नुपर्छ ।

ओभुलेसन हुने दिनको ट्रयाकिङ :

शरीरले ओभुलेसन शुरु हुन लागेको छ भनी सूक्ष्म संकेत दिन्छ । यदि यी संकेतहरु अवलोकन गर्न सक्यो भने, आफ्नो ओभुलेसन हुने दिन ट्रयाक गर्न र उर्वर विन्डो भविष्यवाणी गर्न सक्षम हुन्छ । यस क्रममा योनिस्रावको स्थिरतामा परिवर्तन हुन्छ र तल्लो पेटमा हल्का दुखाइ हुन्छ, स्तन कोमल र फुल्ने हुन्छ र यौन इच्छा पनि बढ्छ । शरीरको तापक्रममा पनि वृद्धि हुन्छ । तापक्रम प्रयोग गरेर आफ्नो उर्वर विन्डो ट्रयाक गर्ने योजना गर्दै हुनुहुन्छ भने ओछ्यानबाट उठ्नुअघि हरेक बिहान आफ्नो तापक्रम मापन गर्न बेसल थर्मोमिटर प्रयोग गर्नुपर्छ । तापक्रम बढ्नुभन्दा २ देखि ३ दिनअगाडिको समय नै उर्वर विन्डो हो । ओभुलेसनको ढाँचा बुझ्न केही समयको लागि अवलोकन गर्नुपर्छ ।

अण्डाको रिलिजलाई ट्रिगर गर्ने लुटेनाइजिङ हर्मोनमा हुने वृद्धिद्वारा पनि ओभुलेसनको भविष्यवाणी गर्न सक्नुहुन्छ । यो सामान्यतया अण्डा रिलिज हुनुभन्दा ३६ घण्टाअघि हुन्छ र प्रजनन निगरानी किटद्वारा ओभुलेसनको दिन पत्ता लगाउन अनुगमन गर्न सकिन्छ ।

ओभुलेसन क्यालेन्डर राख्नु पनि धेरै उपयोगी छ । अनियमित महिनावारी चक्र भएका महिलाहरूले ३–४ महिनाको लागि ओभुलेसन क्यालेन्डर कायम राख्न सक्छन् र औसत चक्रको लम्बाइ, ओभुलेसनको दिन र प्रजनन विन्डो गणना गर्न सक्छन् । आज हामीसँग मोबाइल एपहरू पनि छन्, जसले ओभुलेसनको दिन निर्धारण गर्न मद्दत गर्दछन् । प्रयोग गर्न सजिला अनलाइन क्यालकुलेटरहरू वा ओभर–द–काउन्टर प्रजनन किटहरूले तपाईंलाई गर्भधारणको सबैभन्दा सम्भावित दिन पत्ता लगाउन मद्दत गर्न सक्छ । यद्यपि, यदि यो धेरै जटिल लाग्छ भने सबैभन्दा राम्रो तरिका भनेको इन्दिरा आईभीएफजस्ता प्रजनन क्लिनिकहरूसँग जोडिनु हो ।

प्रजनन क्लिनिकहरूले कसरी मद्दत गर्न सक्छन् ?

प्रजनन क्लिनिकहरूले व्यापक प्रजनन मूल्याङ्कन, व्यक्तिगत उपचारका विकल्प र दम्पतीहरूलाई परिवार शुरु गर्ने लक्ष्य प्राप्त गर्न सहायता प्रदान गरेर महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्।

पहिलो, तिनीहरूले तपाईंको प्रजनन स्वास्थ्यको पूर्ण मूल्याङ्कन गरेर तपाईंलाई सहायता प्रदान गर्छन्। यो मूल्याङ्कनमा चिकित्सा इतिहासको समीक्षा, शारीरिक परीक्षण र प्रजनन क्षमतालाई असर गर्न सक्ने ओभुलेसन अनियमितताहरूसहितका कुनै पनि समस्याहरू पहिचान गर्न निदानात्मक परीक्षणहरू समावेश हुन सक्छ।

अर्को, तिनीहरूले सही समय निर्धारण गर्न ओभुलेसन निगरानीको लागि विभिन्न विधिहरू प्रस्ताव गर्छन्। यसमा ओभुलेसन क्यालकुलेटर र किटहरू प्रयोग गरेर महिनावारी चक्र ट्रयाक गर्न, तपाईंको प्रोजेस्टेरोन स्तरहरू जाँच गर्न रगत परीक्षण गराउने (जसलाई ओभुलेसन पत्ता लगाउन प्रयोग गर्न सकिन्छ), वा अण्डाशयमा फोलिकल विकास अवलोकन गर्न अल्ट्रासाउन्ड मनिटरिङ समावेश हुन सक्छ।

इन्दिरा आईभीएफले तपाईंलाई अत्याधुनिक अनलाइन उपकरणहरू जस्तै– गर्भावस्था क्याल्कुलेटर, ओभुलेसन क्याल्कुलेटर, पिरियड क्याल्कुलेटर, गर्भधारणको क्याल्कुलेटर र गर्भावस्थाको बाँकी समय क्याल्कुलेटरमा पहुँच दिन्छ, जुन विस्तृत व्याख्याहरूसहित उपलब्ध हुन्छन्।

क्लिनिकले व्यक्तिगत उपचार योजनाहरू, मनोवैज्ञानिक मूल्याङ्कन, प्राविधिक समर्थन र सकारात्मक परिणामहरूको लागि गर्भावस्थाको निर्देशित यात्राहरू पनि प्रदान गर्छन्। तपाईंको प्रजनन चक्रको जानकारी र द्रुत परिणामहरू प्राप्त गर्नको लागि सही रूपमा ट्रयाक गर्न हामीलाई सम्पर्क गर्नुहोस्।