ओली–सी जिनपिङ वार्ता किन महत्त्वपूर्ण ?

बेइजिङ।

 प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङबीच टियानजिनमा भएको द्विपक्षीय वार्ता हालैका वर्षहरूमा नेपाल–चीन सम्बन्धकै दृष्टिले मात्र नभई नेपालले आफ्नो भू–सार्वभौमसत्तासम्बन्धी मुद्दा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा दृढतापूर्वक प्रस्तुत गरेको दृष्टान्तका रूपमा महत्त्वपूर्ण भएको देखिन्छ ।

माओवादी नेता माओपछि चीनकै शक्तिशाली नेतासँग प्रत्यक्ष कुरा

राष्ट्रपति सी जिनपिङ माओत्सेतुङपछि चीनकै सबैभन्दा शक्तिशाली नेताका रूपमा चिनिन्छन् । यस्ता नेतासँग प्रत्यक्ष भेटवार्तामा प्रधानमन्त्री ओलीले लिपुलेक–लिम्पियाधुरा–कालापानी सम्बन्धी विषय स्पष्ट रूपमा उठाउनु आफैमा ठूलो उपलब्धि मानिन्छ । त्यसभन्दा महत्त्वपूर्ण पक्ष भनेको राष्ट्रपति सी आफैले पनि यस विषयलाई सम्बोधन गर्दै यसलाई नेपाल–भारतको विषय भएको प्रस्ट पार्नु हो ।

बहुपक्षीय मञ्चमा नेपालले उठायो संवेदनशील मुद्दा

शाङ्घाई सहयोग संगठन (SCO) शिखर सम्मेलनका लागि दुई दर्जनभन्दा बढी मुलुकका राष्ट्र वा सरकार प्रमुखहरू उपस्थित रहेको अवस्थामा नेपालले यो विषय उठाएको हो । यसले सहभागी मुलुकहरूको ध्यानाकर्षण गरेको देखिन्छ । यसले नेपालले आफ्नो हितका विषयमा अब मौन बस्ने छैन भन्ने सन्देश अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई दिएको छ ।

संस्थागत मेमोरीमा रहने मुद्दा

नेपालको परराष्ट्र मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको विज्ञप्तिमा लिपुलेकको विषय स्पष्ट रूपमा उल्लेख गरिएको छ । यसले यो विषय भविष्यमा पनि नेपाल–चीन कूटनीतिक स्मृतिमा रहनेछ भन्ने सुनिश्चित भएको छ ।

भारत–चीनको सहमति भएको १२ दिनमै नेपालले अडान

भारत र चीनबीच लिपुलेक हुँदै व्यापार गर्ने सहमति भएको १२ दिनमै प्रधानमन्त्री ओलीले यो विषय उठाउनु समयानुकूल मानिएको छ । चीन–भारत सम्बन्ध सुधार हुँदै गएको अवस्थामा नेपालले आफ्नो संवेदनशील मुद्दा दृढतापूर्वक उठाउनु उल्लेखनीय कदम हो ।

भारत भ्रमणअघि नै चीनसँग मुद्दा उठाउनु

प्रधानमन्त्री ओली आगामी एक महिनाभित्र भारत भ्रमणमा जान लाग्नुभएको छ । त्यसअघि नै चीनसँग यो विषय उठाउनुले भारत भ्रमणमा यस मुद्दा पुनः प्राथमिकतामा आउने संकेत देखिन्छ ।

आन्तरिक राजनीतिमा प्रभाव

नेकपा एमाले र नेपाली कांग्रेसको शक्तिशाली सरकारको पालामा उठेको यस कदमले नेपालको आन्तरिक राजनीतिमा समेत प्रभाव पार्ने विश्लेषकहरू बताउँछन् । यसले प्रधानमन्त्री ओलीको लोकप्रियता (approval rating) बढाउने सम्भावना देखिएको छ ।

चीनको स्पष्ट अडान, अब भारतसँग मात्र वार्ता सम्भव

राष्ट्रपति सी जिनपिङले लिपुलेक विवाद नेपाल र भारतबीचको विषय भएको भन्दै चीनलाई यसमा नतान्न आग्रह गर्नुभएको छ । यसले आगामी दिनमा चीनसँग यो विवादमा थप छलफल हुने सम्भावना न्यून बनाएको छ । तर नेपालले यसलाई स्पष्ट रूपमा उठाएको कारण भारतसँग हुने वार्तामा दबाब सिर्जना भएको देखिन्छ ।

नेपाल–चीन सम्बन्ध अझै विस्तार हुने संकेत

लिपुलेक विवादले नेपाल–चीन सम्बन्धलाई असर गर्ने देखिँदैन । बरु, बेल्ट एन्ड रोड इनिसियटिभ (BRI) लगायतका क्षेत्रमा दुवै देशबीचको सहकार्य अझै विस्तार हुने संकेत देखिएको छ ।