भ्यापिङका कारण प्रख्यात फेसन ब्रान्डका संस्थापक पटेलको निधन: स्वास्थ्य क्षेत्रमा नयाँ चेतावनी

काठमाडौं ।

अन्तर्राष्ट्रिय फेसन जगत्मा छुट्टै पहिचान बनाएका ब्रान्ड ‘रनवे द लेबल’ का संस्थापक तथा प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) प्रेमल पटेलको ४७ वर्षको अल्पायुमै निधन भएको छ। लामो समयदेखि भ्यापिङ (इलेक्ट्रोनिक सिगरेट) को प्रयोगका कारण फोक्सोमा गम्भीर समस्या देखिएपछि उपचारकै क्रममा उनको गत डिसेम्बर १४ तारिखमा मृत्यु भएको हो। अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यम ‘द अस्ट्रेलिया टुडे’ का अनुसार, स्वास्थ्यमा गम्भीर समस्या आएपछि उनलाई केही समयअघि अस्पतालको सघन उपचार कक्ष (आईसीयू) मा भर्ना गरिएको थियो।

चिकित्सकहरूले उनको फोक्सोमा भएको क्षति भ्यापिङसँग प्रत्यक्ष रूपमा सम्बन्धित रहेको पुष्टि गरेका छन्। पटेलको असामयिक निधनले विश्वभरका स्वास्थ्य विज्ञहरू र युवा पुस्तालाई भ्यापिङको दीर्घकालीन जोखिमबारे पुनः सोच्न बाध्य बनाएको छ। भ्यापिङ: ‘धीमे विष’ को जोखिम पछिल्लो समय चुरोटको सुरक्षित विकल्पका रूपमा भ्यापिङलाई लिने फेसन बढ्दो छ। तर, स्वास्थ्य विज्ञहरूले यसलाई ‘विश्वासयोग्य सुरक्षित विकल्प’ नभई झन् खतरनाक ‘धीमे विष’ का रूपमा व्याख्या गरेका छन्। पटेलको घटनाले भ्यापिङले फोक्सोमा पार्ने स्थायी क्षतिको भयावह तस्बिर सार्वजनिक गरेको छ।

विभिन्न अनुसन्धानका अनुसार, भ्यापिङ गर्दा निकोटिनका साथै फर्मल्डिहाइड, एक्रोलिन र भारी धातुहरू जस्ता हानिकारक रसायन सिधै फोक्सोमा पुग्छन्। यसले गर्दा श्वासप्रश्वासमा कठिनाइ, दीर्घकालीन दम (अस्थमा) र फोक्सोका तन्तुहरू नष्ट हुने (EVALI) जस्ता समस्या देखिन्छन्। अमेरिकाको रोग नियन्त्रण तथा रोकथाम केन्द्र (सीडीसी) का अनुसार, ई-सिगरेटमा पाइने निकोटिनले मस्तिष्कको विकासमा अवरोध पुर्याउनुका साथै मुटुको कार्यप्रणालीमा समेत गम्भीर असर पार्छ।

नेपालमा बढ्दो आकर्षण र सरकारी चासो नेपालमा पनि पछिल्लो समय सहरी युवा र किशोरकिशोरीहरूमा भ्यापिङ र हुक्का संस्कृतिको रूपमा फैलिरहेको छ। यसको बढ्दो प्रयोगलाई मध्यनजर गर्दै सार्वजनिक स्वास्थ्य सरोकारवालाहरूले सरकारलाई यसमा कडा प्रतिबन्ध वा उच्च स्वास्थ्य कर लगाउन प्रस्ताव गरेका छन्। स्वास्थ्य मन्त्रालयका एक अधिकारीका अनुसार, “भ्यापिङलाई धेरैले फेसन वा कम हानिकारक सोचेर प्रयोग गरिरहेका छन्, तर यसले ल्याउने स्वास्थ्य संकट चुरोटभन्दा कम छैन। पटेलको घटनाले नेपालका युवाहरूलाई पनि ठूलो पाठ सिकाएको छ।

” विज्ञहरूको सुझाव स्वास्थ्य विज्ञहरूले भ्यापिङका दीर्घकालीन असरबारे अझै धेरै अनुसन्धान आवश्यक भए पनि हालसम्मका तथ्यहरूले यसलाई ज्यान लिने वस्तुका रूपमा प्रमाणित गरिसकेको बताएका छन्। विशेषगरी युवा र पहिल्यै श्वासप्रश्वासका समस्या भएका व्यक्तिहरूलाई यसबाट टाढा रहन सुझाव दिइएको छ। पटेलको निधनले फेसन उद्योगलाई ठूलो क्षति पुर्याएको मात्र नभई, आधुनिक जीवनशैलीका नाममा भित्रिएका घातक लतहरूका विरुद्ध चेतना जगाउनुपर्ने आवश्यकतालाई पनि औंल्याएको छ।