दसैँको विविधता, परम्परा र आशीर्वादमा प्रयोग हुने श्लोकको महत्त्व

काठमाडौ ।

दसैँ नेपालको मुख्य चाडका रूपमा मनाइन्छ, तर यो पर्व दक्षिण एसियाका अन्य भूभागहरू—भारतको सिक्किम, बंगाल, असम, भुटान, म्यानमार र श्रीलंकासम्म फैलिएको छ।

नेपालभित्रै पनि जातीय, क्षेत्रीय र सांस्कृतिक विविधता अनुसार दसैँ मनाउने तरिकामा भिन्नता पाइन्छ। देश–विदेशमा बसोबास गर्ने नेपालीहरूले पनि यस पर्वलाई उल्लासपूर्वक मनाउने गरेका छन्।

दसैँको आरम्भ सोह्रश्राद्ध समाप्तिपछि घटस्थापनाबाट हुन्छ। त्यसपछि फुलपाती, महाअष्टमी, महानवमी हुँदै विजया दशमीका दिन टीका र जमरा लगाउने चलन छ। टीका ग्रहण गर्दा दुर्गाको आराधना गर्दै आशीर्वादस्वरूप विशेष श्लोकहरू उच्चारण गरिन्छ।

महिलालाई आशीर्वाद दिने श्लोक “ॐ जयन्ती मङ्गला काली…” दुर्गा सप्तशतीको अर्गला स्तोत्रबाट लिइएको हो। यसले दुर्गाका विभिन्न स्वरूपको महिमा व्यक्त गर्छ।

पुरुषहरूलाई दिइने आशीर्वादको श्लोक “आयु द्रोणसुते श्रेयं…” मूलतः राजपरिवारसँग सम्बन्धित पात्रहरूको गुणको कामना गर्दै बनाइएको मानिन्छ। यो श्लोक लोकपरम्पराबाट विस्तार भएको र विशेषतः दसैँको अवसरमा राजपुरोहितहरूले प्रयोग गर्ने गरेको मानिन्छ।

समय परिवर्तनसँगै दसैँको स्वरूपमा केही भिन्नता आए पनि यसको सांस्कृतिक, सामाजिक र धार्मिक महत्त्व आज पनि उस्तै रहेको देखिन्छ।