मधुमेह रोकथाम र नियन्त्रणका लागि ’कोलम्बो कल टु एक्शन’ अपनाउ– डब्लूएचओ

कोलम्बो, श्रीलंका 

मधुमेहको बढ्दो बोझलाई सम्बोधन गर्न, स्वास्थ्य विशेषज्ञ र अधिकारीहरूले विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) दक्षिण–पूर्वी एशिया क्षेत्रमा मधुमेह रोकथाम र नियन्त्रण उपायहरूलाई बलियो बनाउन ’कोलम्बो कल टु एक्सन’ अपनाए ।

कल टु एक्शनले एकता, एकीकरण, नवप्रवर्तन, उपचार, ट्र्याक, र शिक्षित गर्ने प्रयासलाई गति दिन सदस्य राष्ट्रहरूको उत्प्रेरक कार्यहरू र सामूहिक प्रतिबद्धताहरूलाई रेखांकित गर्दछ – डब्लुएचओको ग्लोबल डायबिटिज कम्प्याक्टका प्रमुख स्तम्भहरू जसले मधुमेहको जोखिम कम गर्ने र ती सुनिश्चित गर्ने लक्ष्य राख्दछ । रोगको निदान भएकोले गुणस्तरीय उपचार र हेरचाहमा पहुँच छ । कम्प्याक्टले मोटोपना, अस्वस्थ आहार र शारीरिक निष्क्रियताबाट टाइप २ मधुमेहको रोकथामलाई पनि समर्थन गर्दछ ।

यस क्षेत्रमा हरेक वर्ष ४ लाख ८२ हजार भन्दा बढी मधुमेह सम्बन्धी मृत्यु हुने गर्दछ । मधुमेह र यसका जटिलताहरू जस्तै अन्धोपन, मृगौला फेल, हृदयाघात, स्ट्रोक, र तल्लो खुट्टा विच्छेदनले मधुमेह भएका व्यक्तिहरू, उनीहरूको परिवार, स्वास्थ्य प्रणाली र राष्ट्रिय अर्थतन्त्रलाई अकल्पनीय कठिनाइ र आर्थिक नोक्सान निम्त्याउँछ ।

“मधुमेह हेरचाहमा समयमै पहुँच सुनिश्चित गर्न सेवा अन्तरालहरू पूरा गर्नाले जीवन बचाउन सक्छ । हेरचाह सेवाहरू समतामूलक, व्यापक, पहुँचयोग्य र किफायती हुनु आवश्यक छ,“ विश्व स्वास्थ्य संगठन दक्षिण–पूर्वी एसियाका क्षेत्रीय निर्देशक साइमा वाजेदले ’ब्रेकिंग ब्यारियर्स,’ शीर्षकमा विश्व मधुमेह दिवस २०२४ को दुई दिने क्षेत्रीय समारोहलाई सम्बोधन गर्दै खाडलहरू कम गर्दै’ जाने बताउँनुभएको विज्ञप्तीमा उल्लेख गरिएको छ । 

स्वास्थ्य मन्त्रालयले संयुक्त रुपमा आयोजना गरेको उक्त कार्यक्रममा डब्लुएचओ दक्षिण–पूर्वी एसिया, पश्चिमी प्रशान्त र अफ्रिका क्षेत्रका स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रतिनिधि, शैक्षिक संस्था, व्यावसायिक निकाय, अन्तर्राष्ट्रिय विज्ञ, संयुक्त राष्ट्र संघका एजेन्सीहरु र विकास साझेदारहरु लगायत १ सय भन्दा बढी विज्ञ र अधिकारीहरुको सहभागिता रहेको थियो । श्रीलंका सरकार र विश्व स्वास्थ्य संगठन नोभेम्बर २१ र २२ मा  कोलम्बो कल टु एक्सन अपनाएर समापन भयो ।

“श्रीलंका सरकारको हैसियतमा हामी मधुमेह र अन्य नसर्ने रोगहरूसँग लड्न प्रतिबद्ध छौं। हामीले पहिले नै सिहर्ट जस्ता पहलहरू र धेरै संस्थाहरूसँग साझेदारीमा कदम चालेका छौं। हामी वकालत, स्वास्थ्य प्रवर्द्धन र गुणस्तरीय औषधिको निरन्तर आपूर्ति, र अनुसन्धान र उपचारमा विश्वव्यापी पहुँच प्रदान गरेर अझ धेरै गर्न सक्छौं भन्ने हामीलाई थाहा छ,“ श्रीलंका सरकारका स्वास्थ्य तथा सञ्चारमाध्यमका उपमन्त्री डा. हंसका विजेमुनीले समापन सत्रमा भने । 

भेलालाई भिडियो सन्देशमा डब्ल्यूएचओका महानिर्देशक डा. टेड्रोस अधानोम गेब्रेयससले भने, “विगत तीन दशकमा मधुमेहका बिरामीको संख्या चार गुणाले बढेको छ, अहिले विश्वव्यापी रूपमा ८० करोड नाघेको छ । यीमध्ये आधाभन्दा बढीले उपचार पाएका छैनन् । हामीले विश्वव्यापी लक्ष्यहरू पूरा गर्न र मधुमेहको राम्रो रोकथाम, निदान र व्यवस्थापन सुनिश्चित गर्न प्रयासहरू तीव्र बनाउनु पर्छ ।“

कल टु एक्शनले मधुमेहको रोकथाम र नियन्त्रण मापन गर्न प्राथमिक स्वास्थ्य सेवा प्रणालीलाई सुदृढ गर्ने, आवश्यक औषधि र निदान, विशेष गरी इन्सुलिनमा पहुँच सुधार गर्ने, र फराकिलो स्वास्थ्य कार्यक्रमहरूमा मधुमेह हेरचाहलाई एकीकृत गर्ने जस्ता प्राथमिकताका कार्यहरू रेखांकित गर्दछ । यसले स्वस्थ जीवनशैलीको हस्तक्षेपलाई प्रवर्द्धन गर्न र सन् २०३० सम्ममा प्राप्त हुने मधुमेह कभरेजका लागि राष्ट्रिय लक्ष्यहरू स्थापना गर्न नीति र कार्यक्रमहरूमा लगानी गर्नुपर्ने आवश्यकतामा पनि जोड दिन्छ ।

डब्लुएचओ दक्षिण–पूर्वी एसिया क्षेत्रका देशहरूले मधुमेह व्यवस्थापनका लागि सेवाहरू प्रदान गर्नमा उल्लेखनीय प्रगति गरेका छन् । जुन २०२४ सम्म ६० मिलियन भन्दा बढी मानिसहरूलाई २०२५ सम्ममा १ सय मिलियन पुग्ने लक्ष्यका साथ मधुमेह र उच्च रक्तचापको लागि प्रोटोकल–आधारित व्यवस्थापनमा राखिएको छ । तर प्रयासका बावजुद चुनौतीहरू भने बाँकी नै छन् । टाइप १ मधुमेह भएका २ लाख ६० भन्दा बढी बालबालिका र किशोरहरूले इन्सुलिन र निगरानीमा सीमित पहुँचको सामना गर्छन् । यस क्षेत्रका युवाहरूमा टाइप २ मधुमेहको घटना पनि बढ्दै गएको छ ।

मधुमेह रोकथाम र हेरचाहको बढ्दो माग पूरा गर्न मानक उपचार प्रोटोकलहरू, आवश्यक औषधिहरू, गुणस्तर निदान, र दक्ष पेशेवरहरूसँग प्राथमिक स्वास्थ्य सेवा सुसज्जित गर्नु आवश्यक छ ।

क्षेत्रीय निर्देशकले भने, “बाधा र हेरचाह अन्तरहरू पार गर्ने बाटो लामो र चुनौतीपूर्ण छ, तर प्राप्त गर्न सकिन्छ ।  मधुमेहलाई रोक्न र मधुमेह भएका व्यक्तिहरूको स्वस्थ, लामो र अधिक उत्पादनशील जीवन बनाउनु सरकार, स्वास्थ्य सेवा प्रदायकहरू र समुदायहरूको साझा दायित्व हो । कोही पनि पछि नछोड्ने र समतामूलक, किफायती र उच्च गुणस्तरीय मधुमेह हेरचाह सबैका लागि वास्तविकता बनोस् भन्ने सुनिश्चित गर्न हामी एकजुट होऔं“ डब्लुएचओले जारी गरेको विज्ञप्तीमा उल्लेख गरिएको छ ।