भुसको आगोजस्तै विश्वभर जेन जी आन्दोलन

विश्वका विभिन्न देशमा यतिबेला युवापुस्ता अर्थात् जेनेरेसन जेड (जेन जी) २७ वर्षभन्दा कम उमेर समूहका युवाहरूले सामाजिक सञ्जालको प्रयोग गर्दै भ्रष्टाचार, आर्थिक असमानता, अलोकतान्त्रिक शासन र महँगीविरुद्ध आवाज उठाउँदै छन् । सन् २०१८ मा स्वीडेनमा जलवायु परिवर्तनको असरका विरुद्ध यो पुस्ताले आन्दोलनको शुरूवात गरेको थियो । त्यसपछि सन् २०२० मा अमेरिकामा काला जातिमाथि भएको दमनविरुद्ध विश्वभरी विरोध प्रदर्शन भयो । युवाहरुले आफ्नो आवाजलाई विस्तारै बुलन्द गर्दै लगेका बेला सन् २०२४ जुनबाट केन्यामा भएको आन्दोलनले हिंसात्मक रुपमा लियो जसमा ६५ जनाभन्दा बढीले ज्यान गुमाए । तत्पश्चात् युवा पुस्ताको आन्दोलन अहिले विश्वभरी भुसको आगोजस्तै फैलिएको छ ।

मंगोलिया र केन्यामा भएको आन्दोलनले तत्काल सफलता पाएका छन् भने केही सर्बिया, मालीले उच्च दबाब सिर्जना गरेका छन् । यी आन्दोलनहरूको एक साझा विशेषता भनेको विकेन्द्रीकृत नेतृत्व, रचनात्मक रणनीति र सरकारी दमनको बाबजुद पनि निरन्तरको प्रदर्शन हो । जसमध्ये केही आन्दोलनका बारेमा संक्षिप्त जानकारी ।

केन्या (जुन २०२४ र जुन २०२५)
१८ जुन २०२४ मा सुरु भएको आन्दोलनको प्रमुख उद्देश्य त्यहाँको सरकारले कर वृद्धि गर्नका निम्ति ल्याएको आर्थिक ऐनविरुद्ध आन्दोलन शुरू गरिएको थियो । कर वृद्धिलाई फिर्ता र भ्रष्टाचारविरुद्ध जवाफदेहीता माग्दै भएको सामाजिक सञ्जालमार्फत डिजिटल अभियान चलाइएको थियो र जसमा ‘अक्कुपाई पार्लियामेन्ट’को आह्वान गरिएको थियो । जसमा २५ जुनमा प्रदर्शनकारीहरूले संसद भवन प्रवेश गरे र आगजनी गरे, जसको प्रतिक्रियास्वरूप प्रहरी कारबाहीमा ६५ जनाभन्दा बढीको ज्यान गयो । जन दबाबका कारण २८ जुनमा सरकारले विवादित कानुन रद्द गर्न बाध्य भयो । फेरि जनवरी २०२५ देखि, ब्लगर अल्बर्ट ओज्वाङको पुलिस हिरासतमा मृत्युपछि आन्दोलन फेरि शुरू भयो । ९ जुन २०२५ देखि सुरु भएको दोस्रो चरणको आन्दोलनमा पनि हिंसात्मक भयो कयौंले ज्यान गुमाए भने ५ सयभन्दा बढी गिरफ्ता भएका छन्, जसले सरकारमाथि ठूलो दबाब सिर्जना गरेको छ ।

मंगोलिया (मार्च–जुन २०२५)ः
गत मार्चमा सुरु भएको आन्दोलन प्रधानमन्त्री लुभसान्नामस्रेन ओयुन–एर्दनेको परिवारमा भएको भ्रष्टाचार र अत्यधिक खर्चविरुद्ध केन्द्रित थियो । विद्यार्थी र युवाको नेतृत्वमा सामाजिक सञ्जालमार्फत अभियान चलाइयो र संसदमाथि दबाब बढाइयो । करिब हजारौं मानिसले हस्ताक्षर गरेको गर्दै दबाब दिएपछि, ३ जुन २०२५ मा संसद्ले प्रधानमन्त्रीविरुद्ध अविश्वासको मत पारित ग¥यो, जसका कारण उनले राजीनामा दिए र सरकारमा परिवर्तन भयो ।

सर्बिया (नोभेम्बर २०२४– सेप्टेम्बर २०२५)ः
२२ नोभेम्बर २०२४ मा भएको एक रेल दुर्घटनापछि राज्यस्तरीय भ्रष्टाचार र जवाफदेहीताको अभावविरुद्ध युवा आन्दोलन सुरु भयो । प्रदर्शनकारीहरूले सामूहिक रूपमा १६ मिनेटको मौन धर्ना, सडक र संस्था अवरोध, साइकल रिले जस्ता शान्त र रचनात्मक रणनीति अवलम्बन गरे । आन्दोलन एक वर्षसम्म जारी रह्यो । तर सरकारले नमाने तापनि यसले जनता र अन्तर्राष्ट्रिय समुदायबाट सरकारमाथि दबाब सिर्जना गर्न सफल भयो ।

इन्डोनेशिया (अगस्त २०२५)
इन्डोनेशियामा २५ अगस्त २०२५ मा सांसदहरूले पाउने विलासितापूर्ण भत्ता, सुविधाविरुद्ध तथा आर्थिक असमानताविरुद्ध न्यायको माग लिएर आन्दोलन सुरु भयो । यो नेतृत्वविहीन आन्दोलन थियो र युवाहरूको व्यापक समर्थन थियो । प्रदर्शनहरू हिंसात्मक बन्दै देशका ३२ प्रान्तमा फैलियो । जसको नतिजाको रूपमा सरकारले सांसद सुविधा रद्द गर्न बाध्य भयो । दुर्भाग्यवश आन्दोलनमा कम्तीमा ११ जनाको मृत्यु भएको र २० भन्दा बढी व्यक्ति बेपत्ता भएका छन्् ।

माली
२०२५ को मध्यतिर सैन्य शासनविरुद्ध लोकतन्त्र पुनःस्थापनाको माग लिएर युवाहरूले डिजिटल अभियान र सडक प्रदर्शनहरू सुरु गरे । तर सैन्य सरकारले कडा नियन्त्रण कायम राखेकाले आन्दोलनलाई दमन ग¥यो । यद्यपि, यस आन्दोलनले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको ध्यान आकर्षित गर्न सफल भएको छ । दीर्घकालमा यसको प्रभाव पर्न सक्ने सम्भावना छ ।

फ्रान्स
फ्रान्समा आर्थिक असमानता र बढ्दो जीवनयापन खर्चविरुद्ध दबाब सिर्जना गर्ने उद्देश्यले ह्यासट्याग इभ्रिथिङ डिजिटल अभियान सुरु भएको छ, जसको लक्ष्य १० सेप्टेम्बर २०२५ मा ठूलो राष्ट्रव्यापी विरोध प्रदर्शन गर्नु हो । व्यापार संघहरूको समर्थन रहेको यो आन्दोलनले सरकारको ध्यानाकर्षण त गराएको छ, तर अन्तिम परिणाम आउन अझै बाँकी छ ।

युक्रेन (जुलाई २०२५)
जुलाई २०२५ मा भ्रष्टाचार नियन्त्रण एजेन्डालाई कमजोर पार्ने सरकारी प्रयासविरुद्ध युवाहरू प्रदर्शनमा उत्रिए । सामाजिक सञ्जालमार्फत समन्वय भएको यो आन्दोलनले सरकारलाई आफ्नो नीतिमा पुनर्विचार गर्न र भ्रष्टाचारविरुद्धको पारदर्शिता बढाउन बाध्य पा¥यो, जसले युद्धकालमा पनि नागरिक समाजको शक्ति देखाएको छ ।

स्लोभाकिया (डिसेम्बर २०२४– मे २०२५
स्लोभाकियामा प्रधानमन्त्री रोबर्ट पिीकोको प्रो–रसिया र युरोपियन–विरोधी नीतिहरू विरुद्ध डिसेम्बर २०२४ देखि मे २०२५ सम्म ठूलो जनआन्दोलन चल्यो । यद्यपि, सरकारले दबाबलाई नमानेर आफ्नो पदमा कायम रह्यो र आन्दोलनलाई दबाउन सफल भयो, जसले लोकतान्त्रिक प्रक्रियामा चुनौती देखायो ।

अमेरिका (फेब्रुअरी–अप्रिल २०२५)
५० राज्यमा ५० प्रदर्शन नामक आन्दोलन युवा नेतृत्वको अमेरिकामा आन्दोलन सुरु भयो । फेब्रुअरी, मार्च र अप्रिल २०२५ मा भएका राष्ट्रव्यापी प्रदर्शनहरूमा लाखौं युवाहरूले डोनाल्ड ट्रम्पको नीति, युक्रेनलाई सहयोग र संवैधानिक सुरक्षाको माग गरे। यो अमेरिकाको इतिहासको सबैभन्दा ठूलो एकदिने विरोध आन्दोलन मध्ये एक बन्यो ।

बेलायत (जुलाई २०२५)
जुलाई २०२५ मा आप्रवासन नीति विरुद्ध दक्षिणपन्थी युवाहरूले प्रदर्शन सुरु गरे । सडक जाम, होटल अवरोध र अनलाइन अभियानहरूमा संलग्न यो आन्दोलन हिंसात्मक बन्दै गयो, जसमा ठूलो प्रहरी दमन भयो यसले समाजमा गम्भीर विभाजन देखायो ।

टर्की (अप्रिल २०२५)
इस्तानबुलका लोकप्रिय मेयर एक्रेम इमामोग्लुलाई जेल हुने घटनापछि अप्रिल २०२५ मा युवाहरूले ठूलो प्रदर्शन सुरु गरे। लोकतन्त्र र जवाफदेहीताको माग गर्दै सुरु भएको यो आन्दोलनलाई प्रहरीले दमन ग¥यो, २ हजारभन्दा बढी युवा गिरफ्तार भए, तर यसले टुर्कीका युवाहरूलाई राजनीतिक रूपमा सक्रिय बनाउने महत्वपूर्ण भूमिका खेल्यो । साथै दीर्घकालीन विपक्षी निर्माण ग¥यो ।

इरान (मे २०२५)
मे २०२५ मा बढ्दो आर्थिक संकट, बीमा प्रिमियम र इन्धनको मूल्यवृद्धि विरुद्ध देशव्यापी हड्तालहरू भयो । चालक, किसान, मजदुरहरू सामेल भएको यस आन्दोलनले १५५ भन्दा बढी शहर लाई प्रभावित गरेर दैनिक जीवनमा ठूलो अवरोध सिर्जना ग¥यो र सामाजिक असंतुष्टिलाई उजागर ग¥यो । आपूर्ति संकट बढ्यो तर सरकारले कडा दमन गरेकाले तत्काल परिवर्तन सम्भव भएन ।

बंगलादेश (अप्रिल २०२५ )
गाजाको समर्थनमा आयोजित ‘मार्च फर गाजा’ले ठूलो भीड परिचालन ग¥यो । यसले विदेश नीतिमा प्रत्यक्ष परिवर्तन नगरे पनि क्षेत्रीय बहसलाई नयाँ आयाम दिएको छ ।

युगान्डा, मलावी, घाना, गाम्बिया
अफ्रिकी देशहरू युगान्डा (जुलाई २०२४), मलावी, घाना र गाम्बियामा पनि केन्याको आन्दोलनले प्रेरणा दिएर युवा बेरोजगारी, आर्थिक संकट र भ्रष्टाचार विरुद्ध आन्दोलनहरू सुरु भएका छन् । युगान्डामा संसदमा मार्च जस्ता गतिविधिहरू भए तर अन्य देशहरूमा आन्दोलनहरू प्रारम्भिक अवस्थामा नै छन्।

आन्दोलनका चुनौती
जेन–जेड आन्दोलनहरूको शक्ति डिजिटल प्लेटफर्म हो । यसमा स्वतःस्फूर्त सहभागिता र नैतिक उद्देश्यमा आधारित हुन्छ । तर घुसपैठले यी आन्दोलनलाई हिंसात्मक, चरमपन्थी वा अव्यवस्थित देखाउने खतरा बढाउँछ । अन्ततः, धेरै आन्दोलनमा देखिएको क्षति यही कारण हो । जनसमर्थन कमजोर पार्नु, आन्दोलनको वैधता प्रश्नमा ल्याउनु, र सरकारलाई कडा दमन गर्न सहज वातावरण निर्माण गर्छ ।