‘निर्णायक’ भनिएको राजावादी आन्दोलन दिशाहीन बन्दै

काठमाडौं ।

राजसंस्थाको पुनःस्थापनाको नारासहित गणतन्त्रविरोधी आन्दोलन थालेका राजावादीहरूको ‘निर्णायक आन्दोलन’ छोटो समयमै दिशाहीन हुँदै गएको छ ।बुधबार दोस्रो चरणको आन्दोलनका कार्यक्रम तय गर्न बसेको बैठकमा नेतृत्वकर्ताहरूमाथि नै केही युवाहरूले प्रश्न उठाएर होहल्ला गरेपछि कार्यक्रम बिथोलिएको थियो । कार्यक्रम बिथोलिएपछि आगामी आन्दोलनको कार्यक्रम त्यहाँ घोषणा गरिएन । युवाहरूले राप्रपा अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देन र राप्रपा नेपालका अध्यक्ष कमल थापा आन्दोलन अघि बढाउन सक्षम नभएको भन्दै होहल्ला र विरोध गरेका थिए ।

उनीहरूले लिङ्देन खै ? भनेर प्रश्न गरिरहँदा लिङ्देन संसद्मा गएको जवाफ पाएपछि झनै आक्रोसित हुँदै संसद् नै चाहिने भए किन आन्दोलन गर्नुपर्‍यो भन्दै होहल्ला गरेका थिए । कार्यक्रममा कमल थापाले होहल्ला गर्नेहरूमाथि आक्रोश पोख्नुभएको थियो । त्यसपछि नवराज सुवेदीले थप कार्यक्रम पछि घोषणा गरिने भन्दै कार्यक्रम समापन गरेलगत्तै आन्दोलनका कार्यक्रम जिल्लाकेन्द्रित गर्ने गरी कार्यक्रम घोषणा गरिएको थियो ।

जेठ १५ गते गणतन्त्र दिवसको दिन ‘सडक कब्जा’ शैलीमा शुरू भएको आन्दोलन सिफल प्रदर्शनपछि निकै कमजोर देखिएको छ ।नेतृत्वको विभाजन, आन्दोलनकारीको भ्रम, रणनीतिक अस्पष्टता र कार्यकर्ताको उत्साहमा आएको क्षयले गर्दा आन्दोलन कमजोर दिशातिर अघि बढेको संकेत देखिएको छ ।जेठ १५ को पहिलो दिन रत्नपार्कमा आयोजित प्रदर्शनलाई ‘जनमत संग्रहको रूपमा हेरिएको’ भन्दै राप्रपा अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनले दाबी गरे पनि त्यसपछि आन्दोलनको स्वरूप क्रमशः कमजोर हुँदै गयो । जेठ १६ को माइतीघर प्रदर्शन, १७ को नारायणचौर र १९ को दीप प्रज्वलन कार्यक्रम केही सहभागिता रहे पनि २० गते सिफलचौरको प्रदर्शन अत्यन्तै फिक्का बनेको थियो ।

पूर्व उपप्रधानमन्त्री तथा राप्रपा नेपालका अध्यक्ष थापाले आन्दोलनको प्रभावकारिता नै कमजोर भएको स्वीकार गर्दै भन्नुभयो– ‘आन्दोलनमा भावनाको विषय मात्र होइन, रणनीति र साझा दृष्टिकोणको संयोजन चाहिन्छ ।’
दरबार हत्याकाण्डको स्मृतिमा जेठ १९ गते दीप प्रज्वलन गरिएको कार्यक्रममा युवराज दीपेन्द्रको तस्विर नराखिएकै कारण राजावादी समूहमै तनाव सिर्जना भयो । कार्यक्रममा उपस्थित एक आन्दोलनकारी रघु लामिछानेले भन्नुभयो– ‘दीपेन्द्र शाहका विरुद्ध जे सोचेर दीप प्रज्ज्वलन गरियो त्यसले हत्याकाण्डप्रति झनै आशंका जन्माएको छ । यो विभेदले आन्दोलनको उद्देश्य नै फिका बनायो ।’

सामाजिक सञ्जालमा दीपेन्द्रविरुद्धको संकेतपूर्ण व्यवहारलाई लिएर पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहसमेत आलोचनाको केन्द्र बन्नुभएको छ । राजसंस्थाका समर्थकहरूमध्ये धेरैजसोले पूर्व युवराज्ञी हिमानी शाह र हृदयन्द्रको सहभागितालाई स्वागत गरे पनि दीपेन्द्रप्रति देखाइएको ‘उपेक्षा’ प्रति आक्रोश पोखेका छन् ।एकातिर, आन्दोलन चर्काउने भनिएका दुर्गा प्रसाईं प्रहरी हिरासतमा छन् भने अर्कातिर, उनीनिकट समूहले राप्रपाको आन्दोलन ‘पार्टीगत’ भएको भन्दै भाग लिएको छैन । प्रसाईं समूहको अनुपस्थितिले प्रदर्शनहरूमा ऊर्जा र भीड नै कम गरिदिएको विश्लेषकहरूको टिप्पणी छ ।

गणतन्त्रवादी नेताहरूले राजावादी आन्दोलनको प्रभाव क्षीण हुँदै गएको बताएका छन् । नेकपा एमालेका युवा नेता एवं पूर्वमन्त्री महेश बस्नेतले भन्नुभयो– ‘राजावादी आन्दोलन नेतृत्वविहीन, उद्देश्यविहीन र रणनीतिविहीन छ । उनीहरू लोकतान्त्रिक मूल्यभन्दा भावनाको जालोमा फसेका छन् ।

जनता गणतन्त्रप्रति प्रतिबद्ध छन्, न कि अन्धविश्वासी राजतन्त्रप्रति ।’जेठ १५ को पहिलो दिन उत्साहजनक देखिएको प्रदर्शन यति छिट्टै गम्भीर अन्योल र विचलनमा पर्नु राजसंस्था पक्षधरहरूका लागि गम्भीर चिन्ताको विषय भएको छ । यसले आन्दोलनमाथिको विश्वास घटाएको छ र सडकमा उत्रिन खोजेका धेरै कार्यकर्ता फेरि घर फर्किएका छन् ।अहिलेको अवस्था हेर्दा राजावादी आन्दोलनले निर्णायक मोड लिनुभन्दा पहिले नै ‘संयोजन र स्पष्ट एजेन्डा’ अभावमा टुक्रिन थालेको देखिएको छ । नेतृत्व तहकै मतभेद, मुद्दाको अस्पष्टता र जनअपेक्षाको मूल्यांकन नगरी गरिने जुनसुकै आन्दोलन दीर्घकालीन प्रभाव पार्न असमर्थ हुन्छ भन्ने यथार्थ फेरि एकपटक पुष्टि भएको छ ।