नागरिकताको ढोका खोलेर बिदा भइन् सिडिओ नेपाल

इलाम। 

इलाम नगरपालिका–९ गोलाखर्कस्थित राहसल बाल अनाथालयमा आश्रित चारजना युवालाई आफूहरुले नेपाली नागरिकता पाउने आशै थिएन । तर उनीहरूले राज्यको पहिचान, अधिकार र भविष्य एकसाथ पाएका छन् । लामो समयदेखि प्रतीक्षामा रहेका ती युवाहरूले अन्ततः नेपाली नागरिकताको प्रमाणपत्र हात पार्दा उनीहरूको जीवनमा नयाँ अध्याय सुरु भएको छ । 

२०६६ सालमा स्थापना भएको राहसल बाल अनाथालयको इतिहासमा बालबालिकाले नागरिकता पाएको यो पहिलो घटना हो । यो सम्भव भयो, जिल्ला प्रशासन कार्यालय इलामकी प्रमुख जिल्ला अधिकारी (सिडिओ) सुनिता नेपालको सक्रियता, संवेदनशीलता र कानुनी पहलका कारण । लगाानी बोर्डमा सरुवा भएकी  सिडिओ नेपालले बिदाई भएर जाने दिन जिल्ला प्रशासन कार्यालय परिसरमै विशेष रूपमा ती युवाहरूलाई नागरिकता प्रमाणपत्र हस्तान्तरण गरिन्  । 

प्रशासनिक व्यस्तता र जिम्मेवारीबीच पनि उनले नागरिकता जस्तो आधारभूत अधिकार सुनिश्चित गर्न देखाएको तत्परता धेरैका लागि उदाहरणीय बन्यो । नागरिकता पाउने उमेर पुगिसक्दा पनि परिचयविहीन भएर बस्न बाध्य ती युवाहरू उच्च शिक्षा, रोजगारी, बैंकिङ सेवा र सामान्य नागरिक सुविधाबाट वञ्चित थिए।

नागरिकता हात परेपछि उनीहरूको आँखामा देखिएको खुसी र भावुकता त्यो अभावको गहिराइ स्वयं बोल्थ्यो । 

नागरिकता कुनै उपहार होइन, यो संविधानले दिएको मौलिक हक हो तत्कालिन सिडिओ नेपालले भनिन —‘राज्यको मूल धारबाट कोही पनि छुट्न हुँदैन, आज यी युवाहरूको भविष्यका ढोका खुलेका छन् । राहसल बाल अनाथालयकी अध्यक्ष माया भट्टराईका लागि यो क्षण वर्षौँको संघर्षको परिणाम थियो । नागरिकता दिलाउन कानुनी र प्रशासनिक प्रक्रियामा लामो समय संघर्ष गर्नु परेको थियो । ‘नागरिकता नहुँदा उनीहरूले सामान्य सिमकार्ड लिनसमेत समस्या झेल्नुपथ्र्यो अध्यक्ष भट्टराईले भनिन् —‘उनीहरू राज्यले चिन्ने नागरिक बनेका छन् । नागरिकता पाएका युवाहरूले अब आफूहरूले ‘नेपाली’ भएको वास्तविक अनुभूति भएको बताएका छन् । अब उनीहरू उच्च शिक्षा, सरकारी तथा निजी रोजगारी, र विदेश यात्रा जस्ता अवसरमा ढुक्कसँग अघि बढ्न सक्नेछन् । 

यसैबीच, इलाममा छोटो समयमै गहिरो छाप छोड्न सफल सिडिओ सुनिता नेपालले औपचारिक रूपमा आफ्नो जिम्मेवारीबाट बिदा लिएकी छन्  । उनी  अब लगानी बोर्डमा नयाँ जिम्मेवारी सम्हाल्ने भएकी हुन्  । बिदाइ हुँदै छोटो समय भए पनि इलामले धेरै कुरा सिकाएको उल्लेख गरिन्  । इलामबासीले उनको कार्यशैली, निर्णय क्षमता र नागरिकमैत्री भूमिकाको खुलेर प्रशंसा गरेका छन् । कानुनी प्रक्रियामा अड्किएका विषय समाधानदेखि मानवीय संवेदनशीलता देखाउने निर्णयसम्म, सिडिओ नेपालको भूमिकालाई इलाममा सकारात्मक परिवर्तनको प्रतीकका रूपमा हेरिएको छ । राहसल अनाथालयका युवाहरूलाई नागरिकताको अधिकार सुनिश्चित गराएर बिदा हुनु सिडिओ नेपालका लागि केवल प्रशासनिक उपलब्धि मात्र होइन, इलामबासीको मनमा अमिट छाप छोड्ने कार्य बनेको छ ।