भारत–बंगलादेश तनावको बाछिटा नेपालमा पनि पर्ने संकेत, पूर्वी सीमामा सुरक्षा सतर्कता

काठमाडौं ।

बंगलादेशमा पछिल्लो समय बढ्दै गएको हिन्दु समुदायविरुद्धको गतिविधि र ढाकास्थित भारतीय दूतावसमाथि आगजनीको घटनापछि भारत–बंगलादेश सम्बन्धमा तनाव चुलिएको छ। दुई देशबीचको यो तनावले दक्षिण एसियाको समग्र सुरक्षा वातावरणलाई नै प्रभावित पार्ने संकेत देखिएको छ। भारतले आफ्नो प्रतिरक्षा प्रणालीलाई तयारी अवस्थामा राखेपछि भारत–बंगलादेशबीच युद्धको सम्भावनाबारे आशंका समेत उठ्न थालेको छ।

बंगलादेशमा आफूलाई ‘बिद्रोही’ बताउने समूहले भारतीय दूतावसमाथि आक्रमण गरी आगो लगाएको घटनापछि भारतमा आक्रोश बढेको छ। बंगलादेशभित्र हिन्दु समुदाय लक्षित हिंसा, धम्की र तोडफोडका घटनाले क्षेत्रीय चासो थप बढाएको छ। यस्ता घटनापछि भारतभित्र पनि आन्दोलनकारीहरूले आक्रामक गतिविधि थालेको जनाइएको छ।

भारतीय सञ्चारमाध्यमहरूले भारतले बंगलादेशमाथि सैन्य कारबाही गरेको दाबी गरे पनि हालसम्म भारत र बंगलादेश दुवै सरकारले आधिकारिक रूपमा त्यसबारे कुनै स्पष्ट प्रतिक्रिया दिएका छैनन्। सरकारी प्रतिक्रिया नआएसँगै सूचनाको अभाव र अपुष्ट समाचारका कारण क्षेत्रीय तनाव झनै बढेको विश्लेषकहरू बताउँछन्।

दक्षिण एसियामा सुरक्षा चासो

भारत–बंगलादेशबीचको चर्कँदो तनावले दक्षिण एसियाको सुरक्षा संरचनामा असर पार्ने देखिएको छ। दुवै देशबीच लामो समयदेखि राजनीतिक, व्यापारिक र कूटनीतिक सम्बन्ध रहँदै आए पनि पछिल्ला घटनाक्रमले सम्बन्धमा दरार पर्ने संकेत गरेको छ।

क्षेत्रीय राजनीतिका जानकारहरूका अनुसार यदि स्थिति थप बिग्रिँदै गएमा यसको असर केवल दुई देशमा सीमित नरही छिमेकी मुलुकहरूमा समेत पर्न सक्छ। विशेषगरी खुला सिमाना भएका मुलुकहरू थप संवेदनशील बन्ने खतरा देखिएको छ।

नेपाल सतर्क, पूर्वी सीमामा सुरक्षा कडा

भारत–बंगलादेश तनावको असर नेपालमा समेत पर्न सक्ने आकलन गर्दै नेपाल सरकारले सुरक्षा सतर्कता बढाएको छ। विशेष गरी नेपाल–भारत सीमा जोडिएको पूर्वी क्षेत्रलाई लक्षित गरी सुरक्षा निकायलाई उच्च सतर्क अवस्थामा राखिएको सरकारी स्रोतले जनाएको छ।

सुरक्षा निकायका अनुसार सीमावर्ती क्षेत्रमा आवतजावतको निगरानी बढाइएको छ भने सम्भावित अवाञ्छित गतिविधि रोक्न थप सुरक्षा जनशक्ति परिचालन गरिएको छ। सीमा क्षेत्रबाट हुने कुनै पनि असामान्य गतिविधिलाई गम्भीरतापूर्वक लिन निर्देशन दिइएको छ।

सरकारले हालै सुरक्षा निकायका प्रमुखहरूसँग छलफल सुरु गरेको छ। छलफलमा क्षेत्रीय सुरक्षा अवस्था, सम्भावित जोखिम, सीमा व्यवस्थापन र आन्तरिक शान्ति सुरक्षाका विषयमा गम्भीर समीक्षा भइरहेको जनाइएको छ।

आन्तरिक राजनीतिक अस्थिरताप्रति चिन्ता

क्षेत्रीय तनावसँगै नेपालको आन्तरिक राजनीतिक अवस्था पनि थप संवेदनशील बनेको विश्लेषण गरिएको छ। पछिल्लो समय देखिएको राजनीतिक अस्थिरता, सरकारप्रति बढ्दो असन्तोष र विभिन्न समूहको आन्दोलित गतिविधिले सुरक्षा चुनौती बढ्न सक्ने आँकलन गरिएको छ।

राजनीतिक विश्लेषकहरूका अनुसार बाह्य तनाव र आन्तरिक अस्थिरता एकसाथ बढेमा नेपालमा पनि पुनः हिंसात्मक गतिविधि भड्कने खतरा रहन्छ। यही कारण सरकारले समयमै सुरक्षा सतर्कता अपनाएको उनीहरूको भनाइ छ।

कूटनीतिक संयमता आवश्यक

कूटनीतिक वृत्तमा भने भारत र बंगलादेश दुवैले संयम अपनाउनुपर्ने धारणा व्यक्त गरिएको छ। दुई देशबीच प्रत्यक्ष संवाद र कूटनीतिक माध्यमबाट समस्या समाधान नगरे स्थिति थप जटिल बन्न सक्ने चेतावनी दिइएको छ।

नेपालका पूर्व कूटनीतिज्ञहरूका अनुसार नेपालले यस अवस्थामा तटस्थ र सन्तुलित नीति अपनाउँदै आफ्ना राष्ट्रिय हित र आन्तरिक सुरक्षालाई प्राथमिकतामा राख्नुपर्छ। कुनै पनि बाह्य द्वन्द्वको प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष असर नेपालमा नपरोस् भन्नेतर्फ राज्य सचेत रहनुपर्ने उनीहरूको सुझाव छ।

निगरानी जारी

हाल भारत–बंगलादेशबीचको अवस्था अझै स्पष्ट नभएकाले नेपाल सरकारले घटनाक्रमलाई नजिकबाट नियालिरहेको जनाएको छ। आवश्यक परे थप सुरक्षा उपाय अपनाइने र सीमा क्षेत्रमा कडाइ अझै बढाइने संकेत सुरक्षा निकायले दिएका छन्।

क्षेत्रीय राजनीति थप अनिश्चित बन्दै जाँदा नेपालका लागि शान्ति, स्थिरता र आन्तरिक एकता जोगाउनु नै सबैभन्दा ठूलो चुनौती बनेको छ।