न्यूयोर्क ।
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले संयुक्त राज्य अमेरिकालाई ‘तुरुन्तै’ आणविक हतियार परीक्षण सुरु गर्न निर्देशन दिएपछि अन्तर्राष्ट्रिय राजनीति पुनः तनावपूर्ण बनेको छ। उनले अन्य मुलुकहरूले निरन्तर परीक्षण गरिरहेको भन्दै अमेरिका पनि त्यसको बराबरी गर्नुपर्ने बताएका छन्।
चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङसँगको भेटपछि ट्रम्पले एयर फोर्स वान (राष्ट्रपतिको विशेष विमान) मा पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै भने–उनीहरू सबैले परीक्षण गरिरहेका छन्। तर हामी किन नहोस् ? अब हामी पनि तयारीमा छौं।
ट्रम्पका अनुसार अमेरिका अझै पनि विश्वकै सबैभन्दा शक्तिशाली आणविक शक्ति हो। उनले भने–अमेरिकासँग अन्य सबै देशभन्दा बढी आणविक हतियार छन्। रुस दोस्रो र चीन तेस्रो नम्बरमा छन्। तर चीनले पाँच वर्षभित्र बराबरी गर्ने संकेत देखिएको छ।
राष्ट्रपतिले यो निर्णय आफूले मन नलागी पनि लिएको बताएका छन्। “म यो गर्न चाहँदिन, तर अरू देशहरूले परीक्षण बढाउँदै लगेपछि अब हाम्रो हात बाँधिएको छैन,” उनले भने।
अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिक्रिया र चिन्ता
ट्रम्पको घोषणापछि रुस, चीन र युरोपेली देशहरूले गम्भीर चिन्ता व्यक्त गरेका छन्। रूसको विदेश मन्त्रालयले यो निर्णयलाई “वैश्विक सुरक्षा सन्तुलनमा ठुलो धक्का” भनेको छ। चीनले भने अमेरिकी कदमले नवीन आणविक दौड सुरु गर्ने चेतावनी दिएको छ।
संयुक्त राष्ट्रसंघका प्रवक्ताले समेत अमेरिकालाई संयम अपनाउन आग्रह गर्दै भनेका छन्, “आणविक परीक्षणको हरेक कदमले दशकौंको कूटनीतिक प्रयासलाई खतरामा पार्छ।”
अमेरिकाले सन् १९९२ पछि औपचारिक आणविक परीक्षण गरेको छैन। तर ट्रम्प प्रशासनले अघिल्ला वर्षदेखि रक्षा बजेटमा आणविक आधुनिकीकरणका लागि ठूलो रकम छुट्याउँदै आएको छ। अमेरिकाले यसअघि नै नयाँ प्रकारका मिनी–न्युक्स र हाइपरसोनिक हतियार विकासमा काम गरिरहेको बताएको थियो।
विश्लेषकहरूको भनाइमा, यो निर्णय ट्रम्प प्रशासनको आक्रामक ‘राष्ट्रवाद’ नीतिको निरन्तरता हो। अमेरिकी सैन्य–विश्लेषक जेम्स हडसन भन्छन्, “रूस र चीनसँगको सामरिक प्रतिस्पर्धामा ट्रम्पले फेरि शीतयुद्धको मनोविज्ञान पुनर्जीवित गरेका छन्।”
विश्व राजनीतिमा संभावित असर
विशेषज्ञहरूका अनुसार ट्रम्पको आदेशले विश्व राजनीति र कूटनीतिक सन्तुलनमा गहिरो असर पार्नेछ।पहिलो, यसले अमेरिका, रूस र चीनबीचको नयाँ आणविक प्रतिस्पर्धालाई तेज बनाउनेछ।दोस्रो, आणविक अप्रसार सन्धि कमजोर पार्दै साना देशहरूलाई पनि हतियार विकासतर्फ प्रोत्साहित गर्नेछ।
तेस्रो, अमेरिकाको मित्रराष्ट्रहरू (नाटो सदस्य, जापान, दक्षिण कोरिया) बीच पनि सुरक्षा नीति पुनर्विचार गर्नुपर्ने अवस्था आउनेछ।
युरोपेली रणनीति विश्लेषक एमिली वाडसनले भनेकी छिन्, “ट्रम्पको यो कदमले विश्वलाई पुनः १९६० को शीतयुद्धकालीन मनोविज्ञानमा धकेल्ने संकेत गरेको छ। रुसले केही दिनअघि क्षेप्यास्त्र परीक्षण गरेको पृष्ठभूमिमा आएको ट्रम्पको घोषणा अहिले विश्वभर बहसको विषय बनेको छ। परीक्षण कहाँ र कहिले हुने भन्ने खुलाइएको छैन, तर यस कदमले अन्तर्राष्ट्रिय शक्ति सन्तुलनमा अस्थिरता बढाउने निश्चित छ।
संयुक्त राष्ट्रसंघले सबै पक्षलाई संयम र संवादमार्फत स्थायित्व कायम गर्न आह्वान गरेको छ। तर ट्रम्पको शैली हेर्दा निकट भविष्यमा विश्व आणविक तनावको नयाँ अध्याय सुरु हुने संकेत देखिएको छ।
प्रतिक्रिया