विश्व मस्तिष्कघात दिवस मनाइरहँदा मस्तिष्कघातमा कमी ल्याउन जनचेतनाको अभाव भएको विज्ञहरुको भनाइ सुन्ने कार्य अनि केही संघसंस्थाबाट सञ्चालित अस्पतालद्वारा ‘प्रभात फेरी’ कार्यक्रमका साथै सीमित व्यक्तिहरुसँग अन्तरक्रिया गरेर देशको इज्जत बचाइयो ।
राज्यको नागरिकप्रतिको दायित्व यही हो त ? विश्वमा प्रत्येक वर्ष १ करोड ५० लाख मानिस मस्तिष्कघातबाट पीडित हुन्छन् । प्रभावितमध्ये ५० लाख मानिसको अकालमा ज्यान जाने गरेको छ भने ५० लाख बिरामी अशक्त जीवन जिउन बाध्य छन् । ४ जनामध्ये १ जनामा कुनै न कुनै प्रकारको मस्तिष्कघात हुने गरेको अनुसन्धानले औँल्याइसकेको अवस्थामा सरकार किन मौन ?
‘स्केमिक स्ट्रोक’ जहाँ मस्तिष्कमा भएका रक्तनलीहरुमा अन्य कुराहरु जस्तै– बोसो (कोलेस्टेरोल), रगतको ढिक्का जम्मा हुने र त्यसले रक्तनली बन्द गर्ने हुनाले मस्तिष्कको तन्तु मर्छ र मस्तिष्कघातको लक्षण देखा पर्छ । त्यस्तै दोस्रोमा ‘हेमोरेजिक स्ट्रोक’ ले रक्तनली बेलुनजसरी फुल्ने या फुट्ने हुन्छ ।
यस्ता समस्या विशेष गरी उच्च रक्तचाप भएका व्यक्तिहरुमा हुने गरेको तथ्यांकमा हरेक उमेर समूह पर्ने स्पष्ट छ । त्यसमा पनि पक्षघातका बिरामीमध्ये ८० प्रतिशतलाई ‘स्केमिक स्ट्रोक’ हुने गर्दछ भने २० प्रतिशतलाई हेमोरेजिक स्ट्रोक भएको पाइएको छ । मस्तिष्कघातपूर्वका लक्षणहरु हुन्– शारीरिक सन्तुलन गुम्नु, आँखा धमिलो हुनु, ज्योति गुम्नु, मुख बाङ्गो हुनु, शरीरको एकतर्फ लुलो हुनु, दुख्नु, झमझमाउनु, बोली लरबराउनु र रोकिनु आदि ।
यस्ता लक्षण भएको थाहा पाएपछि जतिसक्दो छिटो अस्पताल जान सके जटिलता हुनबाट जोगिन्छ भन्ने जनचेतना जगाउनु आजको आवश्यकता हो । यो उपचार अत्यन्तै महँगो र शहर केन्द्रित हुने हुनाले सरकारले सहुलियत दिएमा पक्षघातलाई कमी ल्याउनुका साथै जटिल अवस्था पुग्नबाट बचाउन सकिन्छ । विश्वमा मृत्युको दोस्रो ठूलो कारण मस्तिष्कघात बन्दै छ । मस्तिष्कघात, पक्षघातलाई पनि हार्ट अट्याकलाई जस्तै प्राथमिकतामा राखी सरकारले जनचेतनाका साथ आर्थिक सहयोगको व्यवस्था गरोस् ।
पछिल्लो समय खानपान, रहनसहनलगायत बढी तनावग्रस्त जीवन जिउन बाध्य मानिसहरुमा मस्तिष्कघात एउटा जटिल स्वास्थ्य समस्याका रुपमा मौलाएको छ । यो रक्तप्रवाहमा अवरोध भएपछि हुने गम्भीर समस्या हो । मस्तिष्कको कुनै पनि भागमा रक्तनली बन्द भएर वा रक्तनली फुटेर मस्तिष्कघात हुन्छ र पक्षघातसमेत हुने अनि मानिसको ज्यान नै जान्छ ।
उच्च रक्तचाप, मधुमेहजस्ता जटिल समस्याको विषयमा सरकारले प्राथमिकतामा राखी जनचेतना जगाउनुका साथै उपचारका लागि सर्वसुलभरुपमा चिकित्सक, स्वास्थ्य संस्था र औषधि, उपकरण उपलब्ध गराइयोस् । यस्तो गम्भीर स्वास्थ्य समस्याका विषयमा सरकारले खासै ध्यान दिएको छैन ।
जसरी सरकारले मुटु, मृगौला रोगीका लागि उपचार गर्न आर्थिक सहयोग गर्छ र जनचेतनामूलक योजनाहरु बनाउँछ तर मस्तिष्कघात र पक्षघातका विषयमा चासो नै दिएको पाइन्न । यसै कारणले मस्तिष्कघात र पक्षघातका बिरामीले समयमै समस्या पहिचान गर्न नसक्ने र समस्या आएपछि उपचारका लागि नजिकको स्वास्थ्य संस्थामा चिकित्सक, स्वास्थ्यकर्मी, परीक्षण विधि, औजारको अभावमा ज्यान गुमाउने अनि बाँचेकाहरु पनि जीवनभर विकलांग हुन बाध्य भएका छन् ।
सरकारले यस्तो गम्भीर विषयमा जनचेतना जगाउन ध्यान देओस् । जनचेतनाको अभावमा समयमा उपचार नपाउँदा मस्तिष्कघात भएका धेरैजसो बिरामी पक्षघातको सिकार भएका छन् । यस्ता बिरामीलाई जतिसक्दो छिटो उपचार गर्न सकेमात्रै उनीहरुको ज्यान बचाउन सकिन्छ । साथै मस्तिष्कघातको जटिलताबाट जोगाउन सकिन्छ । सरकारले स्वास्थ्यलाई प्रमुख प्राथमिकतामा राख्न नसक्दा बिरामीले समयमा समस्या पहिचान र उपचार नपाएर ज्यान गुमाउनुपर्ने अवस्थालाई न्यूनीकरण गर्नेतर्फ ध्यान देओस् ।
प्रतिक्रिया