न्यायालयको आदेश शिरोधार्य छ : प्राडा शाह

धरानस्थिति बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान विगत ६ महिनादेखि अस्तव्यस्थ छ । चारैजना पदाधिकारीको राजीनामासहित शुद्धीकरणको मुद्दा उठाएर यहाँका चिकित्सक, शिक्षक र कर्मचारी आन्दोलनरत छन् । पदाधिकारीहरूको कार्यकक्षमा तालाबन्दी गरिएको छ । यस्तो अवस्थामा कसरी काम भइरहेको छ । समस्या समाधानमा के पहल भइरहेको छ भन्ने विषयमा प्रतिष्ठानका अस्पताल निर्देशक प्राडा गौरीशंकर शाहसँग नेपाल समाचारपत्रले गरेको कुराकानीको सारांश :

बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरानमा किन लफडा भइरन्छ, कसरी चलिरहेको छ अस्पताल ?
यो प्रतिष्ठान विभिन्न समयमा र विषयमा विवादरहित हुन नसकेकै हो । अहिले पनि परिस्थिति सहज छैन । यो हुनुमा बीपी प्रतिष्ठानको आन्तरिक समस्या र कोरोना महामारीको असर पनि छ । तर पनि यो प्रतिष्ठान मानव स्वास्थ्यसँग प्रत्यक्ष र हरक्षण सरोकार राख्ने सेवामूलक स्वास्थ्य प्रतिष्ठान भएकाले हामीहरुले आफ्नो ठाउँबाट सीमित स्रोतसाधनबाटै भए पनि जनमानसमा सेवा दिने काम गरिरहेकै छौं । विषम परिस्थितिमा पनि हामीले काम रोकेका छैनौं ।

सामान्य ल्याब टेस्टसमेत नपाएर दुःख पाइरहेको नागरिकले गरिरहेका छन् । यस विषयमा तपाईंको भनाइ के छ ?
अस्पताल प्रशासन न हिजो, न आज, न भोलि कहिले पनि मौन बस्न मिल्दैन । हामी मौन बसेकै छैनौं तर कतिपय सन्दर्भमा मैले अघि पनि भने सीमित स्रोतसाधन र कोरोना महामारीको विषम परिस्थितिले कतिपय अवस्थामा कहींकतै कमी–कमजोरी भएको हुन सक्छ । तर, हामी यसलाई सुधारेर लैजाने प्रयत्न गरिरहेका छौं ।

प्रदेश–१ को रिफरल सेन्टरबाट सामान्य समस्याका बिरामी पनि रिफर भएर गएको देखिन्छ । किन होला ?
आज अन्य क्षेत्रमा जस्तै स्वास्थ्य क्षेत्रमा पनि व्यापक प्रतिस्पर्धा छ । निजी अस्पताल पनि धेरै मात्रामा खुलेका छन् । मानिसमा पनि चेतनाको स्तर बढेकै छ । सबैको सबैतिर आफ्नै हिसाबको पहुँच पनि छ । त्यसो हुँदा विशेष परिस्थितिबाहेक हामी बिरामीलाई अन्यत्र रिफर गर्दैनौं ।

तर, कतिपय अवस्थामा बिरामी र बिरामीका आफन्तजनहरु आफ्नै हिसाबले सहज उपचारका मनाशयले अरू नै अस्पताल वा स्वास्थ्य संस्थामा जान चाहेका अवस्थामा चाहिँ हामीले उहाँहरुलाई रोक्न मिल्दैन । तपाईले भन्नुभए जस्तो यो अस्पतालले सामान्य बिरामीलाई अन्यत्र रिफर गरेको छैन ।

रिफर गर्दैनौं भन्नुहुन्छ तर पेट दुखेर आएको बिरामी सिटिस्क्यान गर्न चिकित्सकले अन्यत्र पठाउँछन्, एमआरआई गर्न निजीतिरै पठाइरहेका छन्, किन यस्तो भएको होला ?
तपाईंले भने जस्तै चाहिँ होइन । तर, कतिपय हाम्रा मेसिन पुराना छन् । स्थापना कालदेखिका मेसिनका कारण समस्या भएको हो । नयाँ खरिदका लागि आवश्यक प्रक्रिया पूरा गर्न नपाएर नयाँ खरिद गर्न सकिएको छैन । सिटिस्क्यान नयाँ आइसकेको छ । अव चाँडै जडान हुन्छ । एमआरआई मेसिन खरिद प्रक्रिया थाल्दै छौं । यस्तै, अन्य मेसिन पनि हामी तत्काल प्रक्रिया गरेर बिरामीलाई टेस्ट मेसिन अभावमै रिफर गर्ने वातावरण बनाउँदैनौं ।

 

पछिल्लो समय यहाँका चिकित्सक, कर्मचारी, नर्स, प्राविधिक, सुरक्षा गार्डले बाहिरका निजी व्यवसायीहरुसँग मिलेर बिरामी ठगी गरिरहेको कुरा बाहिर आएको छ, खास कुरा के हो ?
यो समस्या सुन्नमा आएको धेरै पहिलेदेखि नै हो । म यो अस्पतालमा निर्देशक भएर आएदेखि भरसक यस्तो अवस्था नहोस् भनेर सजग भई सबैलाई सचेत गराएको छु । तर, कतिपय अवस्थामा यस्ता कुरा बाहिर आइरहेका छन् । त्यसैले अहिले म त्यस्ता सम्बन्धित चिकित्सक, कर्मचारी, नर्स, प्राविधिक, सुरक्षा गार्डहरुबाट गलत नियतै राखेर कुनै कार्य भएको छ/छैन भन्ने बारे सत्यतथ्य बुझ्न गोप्यरूपमा लागेको छु । कहींकतै त्यस्तो प्रमाण पाइएमा प्रतिष्ठानको नियमावलीअनुसार कडाभन्दा कडा कारबाही गर्नेछु ।

शुद्धीकरणको आन्दोलनका अगुवाहरू नै बिरामी ठगीमा लागेका छन् भनिन्छ । बिरामीलाई ठगी गरेर कमाउने चिकित्सकलाई अब प्रतिष्ठानले के गर्छ त ?
प्रतिष्ठानको शुद्धीकरणको आन्दोलनमा कसको समर्थन नरहला र तर शुद्धीकरणका नाममा स्वार्थ लुकेको छ कि भन्ने छ । त्यसमा पनि चिकित्सकले बिरामीलाई ठगी गरे भन्ने एउटा समाचार मिडियामा आएको छ । त्यस सन्दर्भमा मैले आवश्यक जानकारी मागेको छु । साथै प्रतिष्ठानको केही विभागको कार्यशैलीप्रति पनि जनगुनासो आएको छ । त्यसलाई सूक्ष्मरूपमा निगरानी गरिरहेको छु । वास्तवमै दोषी पाइए जो–कोहीलाई पनि नियमावलीअनुसार कडाभन्दा कडा कारबाही गर्नेछु ।

कारबाही गर्छु त भन्नुभयो । तर, आफैं कार्यकक्षमा बस्न पाउनुभएको छैन । पदाधिकारीले चढ्ने गाडीकै चाबी खोसिएको छ । यस्तो अवस्थामा कसरी कारबाही गर्नुहुन्छ ?
बीचमा परिस्थिति अलिक बिग्रिएको थियो । केही साथीहरुले तालबन्दी गर्नुभयो । चाबी खोस्नुभयो । तर, हामी हाम्रो काम गरिरहेका छौं । सम्बन्धित निकायले दोषी करार गरे हामी राजीनामा दिन पनि तयार भएकै हौं । कुनै पनि कुरा लहड र दबाबले हुँदैन भन्ने कुरा प्रमाणित भएको छ ।

५/६ महिनादेखि पदाधिकारीहरूको कार्यकक्षमा तालाबन्दी छ । अबको निकास के हो ?
अहिले पनि म आफ्नो कार्यकक्षमा नगई कार्यकक्षको परिसरमा रहेर बिरामीको सेवामा र प्रतिष्ठानको हितमा रात–दिन नभनी काम गरिरहेकै छु । यो कुरा सबैले देखेकै छन् । कुनै पनि समस्याको निकास भनेको वार्ता, छलफल र सहमतिमा हुन्छ । सबै पदाधिकारीको राजीनामा मागेर प्रतिष्ठान नै ठप्प हुने गरी जसरी आन्दोलनकारीबाट आन्दोलन भइरहेको छ, त्यो पूर्वाग्रही भयो । आक्षेपकै भरमा कोही दोषी र कोही निर्दोष हुँदैन । त्यसका लागि सम्बन्धित निकायहरु छन् ।

त्यसैले आफ्नो हठकै भरमा जबर्जस्ती गर्ने आन्दोलानकारीको कदम ठीक होइन । विधि र पद्धति नमान्ने हो भने समस्या सधैं यस्तै भइरहन्छ । त्यसमा पनि प्रतिष्ठानको गरिमामा आँच आउने गरी गरिएका यस्ता गतिविधिहरु खेदजनक छ । पात्रलाई भन्दा पनि प्रवृत्तिलाई हामीले खबरदारी गर्ने हो । गुण र दोषको उचित मू्यांकन गर्नुपर्छ भन्ने मेरो बुझाइ छ । यस समस्या समाधानका लागि न्यायालयको हालैको कदम र आदेश शिरोधार्य गरेर अघि बढ्नुपर्छ । सर्वोच्च अदालतले स्वास्थ्य क्षेत्रमा तालाबन्दी हड्ताल नगर्नू, लगाएको ताला खोल्नू भनेर गत मंगलबार (मंसिर २० गते) आदेश जारी गरिसकेको छ ।

के सरकार पनि बीपी प्रतिष्ठानलाई धराशयी बनाउन लागेको हो त ?
यसरी पनि नबुझौं । सरकारको पनि आफ्नै बाध्यता होला तर हामी सबैले प्रतिष्ठानको हितमा काम गर्नुपर्दछ । यो सरकारप्रति मेरो कुनै आग्रह पूर्वाग्रह छैन । सरकारले प्रतिष्ठान सञ्चालनका लागि सहज वातावरण चाहिँ तयार गर्नुपर्छ । यहाँ भएका समस्या सरकारसँग पनि जोडिएका छन् । स्वास्थ्य मन्त्रालयसँग जोडिएका समस्या समाधान गर्न मन्त्रालयले पहल कदमी गर्नुपर्छ ।

अन्त्यमा, आन्दोलनरत पक्षलाई तपाई के भन्न चाहनुहुन्छ ?
कुनै पनि समस्याको हल वार्ता, सहमति र समझदारीबाटै हुने गर्दछ । त्यसैले यहाँ भएका जति पनि समस्या छन् । ती सम्पूर्ण समस्याको निकास एक–आपसमा बसेरै गरौं । हिजोका तीतामीठा अवस्थालाई भुलेर प्रतिष्ठानको हित र हाम्रो पनि व्यक्तिगत सद्चरित्र निर्माणमा लागौं । सम्बन्धित सबैमा यही अपिल गर्न चाहन्छु ।