भिमसेन महाराजको जात्रा स्थगित

न्युज अफ नेपाल, ललितपुर ।

कोरोना संक्रमणको जोखिम बढ्न थालेपछि आज बिहीबार बेलुका पाटनमा हुने भिमसेन महाराजको जात्रा स्थगित गरिएको छ ।

हरेक वर्ष भाद्र कृष्ण नवमीका दिन पाटनमा भिमसेन महाराजको जात्रा मनाउने परम्परा रहेको छ।पाटन दरबार क्षेत्रस्थित ऐहिासिक भिमसेन मन्दिरको सबैभन्दा माथिल्लो तल्लामा रहेको भिमसेनको मूर्तिलाई श्रंगार गरी धातुको बिशेष खटमा राखेर नगर परिक्रमा गराउने गर्दछ ।जात्रामा प्रयोग हुने धातुको खट पनि अरु जात्रामा प्रयोग हुने खट भन्दा फरक छ ।

यस वर्ष भिमसेन जात्रा नमनाउने निर्णय गरिएको मंगल टोल सुधार समितिका उपाध्यक्ष ज्ञानुराजा श्रेष्ठले जानकारी दिनुभयो । ‘काठमाडौं उपत्यकाका अरु जिल्लासंगै ललितपुरमा दिनानुदिन कोरोना संक्रमितको संख्या बढीरहेको छ । कतिको मृत्यू भइसकेको छ ।’ यसले गर्दा नगरको प्रसिद्ध एवं उपत्यकाका रोमाञ्चकारी भिमसेन महाराज जात्रा नमनाउने निर्णय गरेका हौं ।’ उपाध्यक्ष श्रेष्ठले भन्नुभयो ।यो जात्रालाई जनसहभागिताको हिसाबमा ललितपुरको रातो मच्छिन्द्रनाथको जात्रा पछिको दोस्रो ठूलो जात्राको रुपमा लिइन्छ ।

यस जात्रालाई नेपाल भाषामा भिंद्यः जात्रा पनि भनिन्छ । भिंद्यःअर्थात असल देवता। नेपाल भाषामा ‘भिं’ भनेको असल र राम्रो र ‘द्यः’ भनेको देवता हो। धेरैले भिंद्यः र भीमसेनलाई एउटै माने पनि यी दुवै एकै देवता नभएको संस्कृतविद् ओम धौभडेल बताउनुभयो । संस्कृतिविद् धौभडेल भन्नुभयो ‘नेवारहरुले पूजा गर्ने देवता भीमसेन नभएर भिंद्यः हो। भिंद्यःको कुनै आकृति नहुने भएकाले महाभारतको भीमसेनलाई नै कालान्तरमा भिंद्यः मानिएको हो।’ अहिले पनि पुराना भिमसेन मन्दिरहरुमा राखिएको देवताको आकृति हुँदैन। त्यहाँ ढुङ्गामात्र राखिएको हुन्छ । उदाहरणको रुपमा दोलखाको भिमसेन मन्दिरलाई लिन सकिने धौभडेलले बताउनुभयो ।

भिंद्यःको आकृति खोज्ने क्रममा पाटनका राजा श्रीनिवास मल्लले कलाकारहरुलाई भिमसेनको आकृति बनाउन सुझाव दिनुभएको थियो । श्रीनिवास राजा सिद्धिनरसिंह मल्लका छोरा हुनुहुन्छ । तर कलाकारले उक्त रुप बनाउन असमर्थ हुँदा श्रीनिवास निकै क्रोधित हुनुभएछ । त्यही क्रोधित अर्थात रौद्र मुद्रालाई कलाकारहरुले भिमसेनको अवतारको रुपमा उतारेको धौभडेलले बताउनुभयो।पाटनको भिमसेन मन्दिरमा स्थापना गरिएको मूर्ति तिनै राजाको रौद्र रुप मानिन्छ । नेवाः समुदायले यस देवतालाई शुभ र शक्तिको प्रतिक मान्दै आएका छन्।