मुखको स्वाद र शहरिया जीवनले रोग निम्त्यायो

पछिल्लो समय विभिन्न खालका रोगी बढ्दै गएका छन् । आम सर्वसाधारणमा कुनै न कुनै प्रकारको रोग भेटिन थालेको छ । विशेष गरी क्यान्सरबाट मानिसहरु पीडित बनेका छन् । त्यसपछि मृगौला, पाठेघर, नसा तथा हड्डी, छाती, फोक्सो, किड्नी, मुटु, प्रेसर, सुगर, कब्जियतलगायत विभिन्न रोगबाट पीडितहरुको संख्या दिनानुदिन बढिरहेको छ ।

अहिले हरेक घरमा रोगी भेटिन्छन् । एउटै घरका सबै सदस्य विभिन्न रोगबाट पीडित रहेको पनि पाइने गरेको छ । कोही क्यान्सरबाट पीडित त कोहीको मृगौला फेल । कसैलाई भने श्वासप्रश्वासको समस्या । मानिस जन्मिदा निरोगी हुन्छ । तर ऊ हुर्किंदै जाँदा विभिन्न रोगको सिकार हुन पुग्छ । यसको कारण हो, खानेकुरा । हरेक खानेकुरामा केमिकल वा विषादी मिसाएको सुनिने गरेको छ । पानीदेखि तरकारी, फलफूल र औषधिसम्ममा मानवीय स्वास्थ्यमा हानि पु¥याउने केमिकल तथा विषादी हालिएको सुनिन्छ । अहिले बजारमा आयोडिन नुनबाट समेत रोग निम्तिएको व्यापाक चर्चा छ । अधिकांश भन्छन्, ‘यो नुन खाएकै कारण क्यान्सरका रोगी बढे । अन्य रोग पनि फैलिँदै छ ।’

आयोडिन नुनको विकल्पमा कतिपयले ढिक्के नुन खानसमेत थालेका छन् । बजारमा ढिक्के नुन खोज्दै हिँड्ने वा किन्नेहरु बढ्दो क्रममा छन् । प्याकेटभित्रका हरेक खानेकुरामा केमिकल मिसाइएको बताइन्छ । जसले मानवीय स्वास्थ्यमा हानि पु¥याइरहेको छ । प्याकेजमा पाइने डोनट, पाउरोटी, केकलगायतमा केमिकल मिसाइएको छ । चाउचाउमा त हड्डी खियाउने अजिनोमोटो नै मिसाएको हुन्छ ।

यता, गुणस्तरीय मदिरा भन्दै महँगो मूल्यमा बेचबिखन गरिन्छ । त्यसमा पनि केमिकल वा जनस्वास्थ्यमा हानि पु¥याउने अखाद्य वस्तु मिसावट गरिने गरिएको छ । घरेलु मदिरा देशी मल, पुराना कपडा तथा जुत्ता, सख्खर, भैंसी–रांगाका हड्डीबाट बनाइने गरिन्छ । यस्ता वस्तुबाट बनाइएको मदिराले मानवीय स्वास्थ्यमा असर गर्छ कि गर्दैन ? आफैं सोचौं । आफ्नो फाइदाका निम्ति व्यापारीहरुले दुधसमेत पाउडरबाट बनाउन थालेका छन् ।

गाईको शुद्ध दूध भन्दै पाउडर दूध बनाएर आम नागरिकको स्वास्थ्यमाथि खेलबाड गरिरहेको अवस्था छ । यतिमात्र होइन, अहिले त दहीमा समेत केमिकल मिसाइन्छ । राम्रो देखाउन केमिकल हालेर दही जमाउने गरिन्छ । यसै गरी मिठाई पसलहरुले मिठाईमा अखाद्य रंगहरुको प्रयोग गर्छन् । मिठाईलाई बिग्रिन नदिन वा महिनौंसम्म आकर्षक देखाउन विभिन्न खाले केमिकलसमेत प्रयोग गरिने सुन्नमा आएको छ । मासु पसलहरु बिरामी वा रोगी पशु ल्याएर काट्छन् । अनि त्यसैको मासु महँगोमा बेच्छन् ।

यसरी रोगी वा बिरामी पशुको मासु खाएपछि मानिसमा पनि रोग फैलिन्छ । व्यापारीहरुले आफ्नो स्वार्थका निम्ति यस्ता गुणस्तरहीन अखाद्य वस्तु महँगोमा बेचिरहेका छन् । यो खाएर सर्वसाधारणमा रोग फैलिएको छ । प्रत्येक घरमा रोगी बढिरहेका छन् । अनि यसरी जनस्वास्थ्यमा रोग फैलाउनेलाई सरकार किन कारबाही गर्दैन ? व्यापारीका सामु सरकार लाचार भएकै हो त ? बजारमा खैनी, चुरोट, सुर्ती खुलेआम बेचबिखन गर्ने गरिएको छ । जबकि यो कानुनतः प्रतिबन्ध छ । बजार अनुगमनको जिम्मा पाएको निकाय सुत्दा मुलुकमा रोगीको संख्या बढ्दै गएको छ । सरकार भन्छ, नागरिकमा रोग लाग्न दिँदैनौं । अनि उत्पादक र व्यापारीहरुले आफ्नो स्वार्थका निम्ति जनस्वास्थ्यमा रोग फैलाइरहँदा सरकार के हेरेर बसिरहेको छ ?

अहिले त मुलुकमा सरकार छ कि छैन ? भन्नेबारे समेत अन्यौलता पैदा भएको छ । रोग लागेपछि उपचार गर्दागर्दै मानिसको धनसम्पत्ति सिद्धिन्छ भने कतिपयले अगाडि नै यस्ता खानेकुरा खाएर सिध्याएका हुन्छन् । अस्पतालको बेडमा उनीहरु छट्पटिएर बसिरहेका हुन्छन् । अस्पतालमा भेटिने अधिकांशको आँखा रसिलो देखिन्छ । एकातिर रोगले थला परिरहँदा अर्कोतिर उपचार खर्च हुँदैन ।

यसले उनीहरुलाई भित्रबाटै कमजोर बनाउँछ र कतिपय अस्पतालकै छत वा झ्यालबाट हामफालेर आत्महत्या गर्नसमेत बाध्य हुन्छन् । सरकार जनताको अभिभावक हो । विडम्बना, सरकारले अभिभावकीय भूमिका निर्वाह नगरिदिँदा आज जनता रोगी मात्र भएनन्, उपचार खर्च नभएकै कारण अस्पतालमै आत्महत्या गर्नुपर्ने विडम्बनापूर्ण अवस्था निम्तिएको छ । यदि सरकारले बजार अनुगमनमा ध्यान दिएको भए र गुणस्तरहीन, अखाद्य वस्तु उत्पादन, बेचबिखन गर्नेलाई कारबाही गरेको भएमा आज यो अवस्था आउँदैनथ्यो । हुन त रोग लाग्नुमा सर्वसाधारणको पनि उत्तिकै गल्ती छ ।

मिठो खान खोज्दा मानिसहरु रोगको सिकार बने । पहिले–पहिले चामल कमै खाइन्थ्यो । प्रायजसो कोदो, मकैको ढिँडो खाइन्थ्यो । तर ढिँडो बनाउन अल्छी गर्दा चामलको गुलियो स्वादले मानिसहरु सुगरको रोगी बने । मोटोपन बढ्दै गयो । चिल्लो, पिरोसहित धेरै खाने अनि कसरत नगर्ने बानीले मानिसमा ग्यास्ट्रिक, कब्जियत, प्रेसरलगायत रोग पनि निम्त्यायो । मानिसको अल्छीपन र आफैंले पनि उसमा विभिन्न खालका रोगी फैलाएको हो ।

मिठो मात्र खान खोज्ने तर केही काम नगर्ने र व्यायाम, योग, कसरतसमेत नगर्दाको परिमाण देखिन थालिसकेको छ । पहिले–पहिले जति खाइन्थ्यो, त्योभन्दा दोब्बर–तेब्बर काम गरिन्थ्यो । दिनभर खेतबारीमा व्यस्त हुन्थे, मानिसहरु । जसले गर्दा उनीहरुले जतिसुकै खाए पनि स्वास्थ्यमा कुनै असर पर्दैनथ्यो । अहिले जस्तो विदेशबाट आयात गरिएका खानेकुरा त्यति बेला खाइँदैनथ्यो । आफ्नै बारीमा आफैंले उत्पादन गरेको गुणस्तरीय खानेकुरा खाइन्थ्यो ।

कुनै केमिकल वा विषादी नमिसाएको । तर सेवा–सुविधा खोज्दै शहर आउनेको लर्को लागेसँगै गाउँ रित्तियो । गाउँका खेतबारी बाँझो भए । उत्पादनयोग्य जमिनसमेत बाँझो रहँदा वा घर, बाटो निर्माण हुँदा खाद्यान्नमा विदेशीको भर पर्नुपरेको छ, हामीले । विदेशीले विषादी हालेर फलाएको खानेकुरा खानुपरिरहेको छ । अनि रोग नलागे के लाग्छ त ?

मानिसहरु सेवा–सुविधा खोज्दा शहर त पसे तर त्यसको बदलामा उनीहरुले आफ्नो स्वास्थ्य नै दाउमा राख्नुपरेको कुरा भने अझै बुझ्न सकेका छैनन् । भनिन्छ, दुःखले सुख खोज्यो, सुखले काल खोज्यो ।’ अहिले यो उखान ठ्याक्कै लागू भएको छ । गाउँको स्वच्छ हावापानी त्यागेर शहरको प्रदूषणमा आउनका निम्ति मानिसले मरिहत्ते गरे । जसको परिमाण देखिन थालेको छ । भनिन्छ, रोग लाग्नुअघि नै जोगिनु उपयुक्त हो । हामीकहाँ चाहिँ यसको उल्टो छ । रोग लाग्नुअघि केही ख्याल गरिएन । अनि अहिले रोगले च्यापेपछि मर्निङ वाकमा निस्किन्छन् । यसलाई अब के भन्ने ? स्वास्थ्यमाथि ख्याल नगरी स्वाद प्यारो हुँदा र आफ्नै घरको काम गर्नसमेत लाज हुँदा मानिसहरुले आफ्नो स्वास्थ्य मात्रै सिध्याएनन्, उपचार गर्दा धनसम्पत्ति पनि सकिएको छ ।
– सपना केसी ।