मंकीपक्सको नेपालमा जोखिम

काठमाडौं ।

मंकीपक्स (बाँदरे खटिरा) एक भाइरल रोग हो जुन मन्कीपक्स भाइरसले गर्दा हुन्छ, जुन बिफरको रूपमा भाइरसहरूको एउटै परिवारको भाग हो । यो पहिलो पटक १९५८ मा बाँदरहरूमा पत्ता लागेको थियो, तर यो रोग वास्तवमा मुसा र अन्य साना स्तनधारीहरुमा बढी पाईन्छ ।

यो रोग बाँदरको शरीरको तरल पदार्थ वा संक्रमित व्यक्ति वा जनावरको घाउसँग प्रत्यक्ष सम्पर्कबाट फैलिन सक्छ । यो श्वासप्रश्वासका माध्यमबाट पनि फैलिन सक्छ । विशेष गरी लामो समयसम्म प्रत्यक्ष सम्पर्कमा रहने प्राणीमा यो रोग सर्छ । साथै सँगै उठबस, एउटै ओछ्यान वा कपडाको प्रयोगबाट सर्न सक्छ ।
लक्षणहरू
मंकीपक्स सामान्यतया फ्लू जस्तो लक्षणहरू जस्तै ज्वरो, टाउको दुखाइ, मांसपेशी दुखाइ र थकानबाट सुरु हुन्छ । विस्तारै शरिभरि फोकाहरु झट्ट हेर्दा मुसा जस्तो देखिने खटिरा देखिन्छ । जुन प्रायः अनुहारबाट शुरु भै हात र खुट्टाका पैतालाहरू सहित शरीरका अन्य भागहरूमा फैलिन्छ । यो पानी भरिएको साना साना दानाहरु देखिन्छ ।

उपचार र रोकथामः मंकीपक्सको लागि कुनै विशेष उपचार छैन, तर लक्षणहरूलाई विशेष हेरचाहद्वारा व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ । बिफरको लागि प्रयोग गरिने खोपले बाँदरको विरुद्धमा केही सुरक्षा प्रदान गर्न सक्छ । सार्वजनिक स्वास्थ्य उपायहरू, जस्तै संक्रमित व्यक्तिहरु सुरक्षित तरिकाले बस्ने र आराम गर्ने, अरु व्यक्तीको सम्पर्कमा रोग निको नभै नजानुनै रोगको फैलावट रोक्ने महत्वपूण उपाय भएको विज्ञहरुले जनाएका छन् ।

विशेष गरी मध्य र पश्चिम अफ्रिकामा मंकीपक्सको प्रकोप बढेकोछ । यतिबेला छिमेकी मुलुकहरु भारत, बंगलादेशमा पनि यो संक्रमण मानवमा फैलिएकोले नेपालले पनि सचेतना अपनाउँनु जरुरी रहेको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले जनाएकोछ ।
मक्कीपक्सको नेपालमा जोखिम छ । पाकिस्थान र स्वीडेनमा नेपाली सेनाको यात्रा छ । विदेशबाट यात्रा गरेका व्यक्तिलाई अंकमाल गर्ने, हात मिलाउँने गर्नुहुन्न ।

विगत बर्षमा पनि १ जना विदेशीमा मंकीपकस देखियो । स्थल, हवाई नाका सकृय बनाएका छौ । रिर्पोटेड १४ अस्पताल तोकेका छौ । तयारी अवस्थामा छालाका चिकित्सक राखेका छौ । विदेशबाट आएका मान्छेलाई २ हप्ता क्वारेन्टाईन बस्नु उपयुक्त हुन्छ । यो रोग अत्यन्तै संक्रामक र घातक छ । आम मानिसले ध्यान दिनुपर्छ ।

छाला देखि छालामा, मुखको थुकको माध्यमबाट, यौन सम्पर्कबाट यो रोग सर्छ । सरकारको तयारी छ आम नागरिक बेपर्वाह भैदियो र सुरक्षा अपनाएन भने सरकारले थाम्न नसक्ने स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. प्रकाश बुढाथोकीले जानकारी दिएका छन् ।