काठमाडौँ।
हरेक वर्ष डिसेम्बर ५का दिन अन्तर्राष्ट्रिय स्वयंसेवक दिवसको अवसर पारेर नेपालमा मनाइँदै आएको राष्ट्रिय महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविका दिवसको १९औं संस्करण विविध कार्यक्रमका साथ नेपालमा पनि मनाइयो ।
यस वर्ष यही मंसिर १९ गतेका दिन “महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाको प्रतिबद्धता, स्वास्थ्य प्रवर्द्धनमा हाम्रो ऐक्यबद्धता” भन्ने मूल नाराका साथ देशभर मनाइयो ।
२०४५/४६ सालदेखि मनाउन सुरु भएको राष्ट्रिय महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविका कार्यक्रम अन्तर्गत महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरुले सामुदायिक स्वास्थ्यमा पुर्याउदै आएको योगदान अत्यन्तै सराहनीय भएको चर्चा गरियो ।
विशेषतः मातृ, नवजात शिशु तथा बाल स्वास्थ्य, प्रजनन स्वास्थ्य, परिवार योजना, आदि विषयमा समुदायमा जनचेतना अभिवृद्धि र सेवा प्रवाह, स्वास्थ्य आमा समूहमा छलफलमार्फत जनस्वास्थ्य सम्बन्धी सूचना तथा सेवाहरुको पहुँचमा बृद्धि गराई मातृ, शिशु तथा बालबालिकामा रोग लाग्ने दर र तिनको मृत्युमा कमी ल्याउन स्वास्थ्य स्वयमसेवीकाहरुले पुर्याएको योगदान अतुलनीय रहेको नर्सिङ तथा सामाजिक सुरक्षा महाशाखा स्वास्थ्य सेवा विभाग, टेकु, काठमाडौँका निर्देशक डा.गोमा निरौलाले बताउनुभयो ।
उहाँ भन्नुहुन्छ, मातृ तथा बाल स्वास्थ्य सम्बन्धी स्रहसताब्दी विकास लक्ष्य हासिल गर्नमा पनि महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरुको भूमिका महत्त्वपूर्ण रहेको कुरा हामी सबैमा सर्वविदितै छ । आउँदा दिनहरुमा पनि दिगो विकासको लक्ष्य हासिल गर्नका लागि उहाँहरुको योगदान महत्त्वपूर्ण हुनेछ । पछिल्लो समयमा कोभिड–१९, डेंगु लगायतको रोकथाम तथा नियन्त्रणमा पनि महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरु अहोरात्र खटिँदै आउनु भएको छ । यसका साथै स्वास्थ्य सेवालाई जनमानस सम्म जोड्ने र जनताको स्वास्थ्यप्रतिको अवधारणा र मागलाई स्वास्थ्य संस्थामा प्रतिबिम्बित गराई स्वास्थ्य संस्था र समुदायबीचमा पुलको काम गर्दै स्वास्थ्य प्रणालीलाई सक्षम बनाउने प्रक्रियामा सहयोग गर्ने तत्परता, अथक मिहिनेत र प्रतिबद्धताको नेपाल सरकार सदैव उच्च मूल्याङ्कन गर्दछ ।
हाल देशभर ५१ हजार ४ सय २३ जना महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरु सेवारत छन् । स्थानीय सामाजिक वस्तुस्थितिको गहन सुझबुझ साथ समुदायमै बसी स्वास्थ्य संस्था र समुदायबिच समन्वय गर्दै विशुद्ध सेवा भावबाट आफ्नो समुदायमा अनवरत खटिएर निस्वार्थ रुपमा काम गर्ने महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरुको कार्यदक्षता अभिवृद्धिका विविध कार्यक्रम तथा सूचना सम्प्रेषण, स्वास्थ्य प्रवर्द्धन र अनुभव आदानप्रदानका लागि नयाँ प्रविधिको प्रयोगमार्फत ज्ञान, सीप र क्षमता अभिवृद्धिका प्रयासहरुलाई निरन्तरता दिनु अत्यावश्यक छ । सोही अनुरुप उहाँहरुको काममा थप हौसला तथा प्रेरणा दिनका लागि नर्सिङ तथा सामाजिक सुरक्षा महाशाखा सधैँ तत्पर रहेको निरौलाले बताउनुभयो ।
देशभर कार्यरत सबै महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाप्रति पुर्याएको योगदानको मुक्तकण्ठले प्रससा गर्नुभयो । देशैभरि उहाँहरुको भूमिका र योगदानको स्मरण र सम्मान गर्न पनि उहाँले अपिल गर्नुभयो ।
महिला स्वास्थ्य स्वयमसेविकाको योगदानलाई नियाल्दा विगत ३ बर्षमा प्रत्येक वर्ष ६ लाख भन्दा बढीलाई पिल्स वितरण (साइकल संख्या) त्यसैगरि कण्डम वितरण(गोटा संख्या) मा आ.व. ०७५र०७६ मा ८७ लाख ५९ हजार ६ सय २४, आ.व. ०७६र०७७ मा ७८ लाख ९० हजार १ सय ३१ र आ.व. ०७७र ०७८ मा ७८ लाख २८ हजार १ सय ७५, आइरन टयावलेट वितरण ७१ लाख ८२ हजार ८ सय ५५, ९३ लाख ०८ हजार ०५ सय ५५ र अन्तिम वर्ष ७ सय ७७ वटा वितरण गरेको तथ्यांक रहेको छ । साथै आमा समूहको बैठकमा सहभागी ५ लाख २० हजार १ सय १, ४ लाख ८३ हजार १ सय ९२ र ४ लाख ९३ हजार १ सय ९७ रहेको स्वास्थ्य सेवा विभागले जानकारी गराएको छ ।
त्यसै गरी महिला स्वास्थ्य स्वयमसेवीकाहरुले प्रसूति सहायताअन्तर्गत घरमै प्रसूति सहायता समेत प्रदान गरेका छन् । आ व २०७७/७८ मा महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूले ५८ हजार ३ सय ८५ जना सुत्केरीलाई मायाको अंगालो सुरु गर्न सहयोग गरेका छन् । यस्तै ४७ हजार ७ सय २१ जनालाई नाभि मलम लगाउन सघाउनु भएको छ भने ८ हजार ६ सय १३ जनालाई सुत्केरी पश्चात् रक्तश्राव रोक्न मिसोप्रोस्टल चक्की वितरण गरिएको छ ।
आ.व. २०७७/७८ मा महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूले घरमा सुत्केरी भएका आमा र शिशुलाई दिएका प्रसूति सेवा प्रदेश सुत्केरी पश्चात् आमा र शिशुलाई मायाको अंगालोमा रहन दिएको सल्लाह नाभि मलम,आमालाई मिसोप्रोस्टल ट्यावलेट वितरण लगायत घरमा सुत्केरी भएका आमा र शिशुलाई २४ घण्टाभित्र, तेस्रो दिन, र सातौँ दिनमा भेट गरेको
प्रदेश सुत्केरी र शिशुलाई २४ घण्टा भित्र भेट गरेको सुत्केरी र शिशुलाई तेस्रो दिनमा भेट गरेको सुत्केरी र शिशुलाई सातौँ दिनमा ठूलो संख्यालाई भेट गरेको, पोषण सेवा प्रदान गरेको उपलब्धिले पनि महिला स्वास्थ्य स्वयंसेवीकाको भूमिकाको महत्त्व दर्साउने डा.गोमा बताउनुहुन्छ ।