विद्यालय खुलाउने मनस्थितिमा सरकार

• ईश्वरराज ढकाल, काठमाडौं

सरकार विद्यालय खुलाउने पूर्वतयारीमा लागेको छ । विद्यालय खुला गर्ने पूर्वानुमान गरी कम्तिमा १५ दिनअगावै सम्पूर्ण तयारी गर्नुपर्ने सर्त अघि सारिएको छ ।

शिक्षा तथा मानव स्रोत विकास केन्द्रले तयार गरेको विद्यालय पुनः सञ्चालनसम्बन्धी कार्यविधिमा सो विषय उल्लेख गरेको छ । केन्द्रका सहसचिव एवं उप–महानिर्देशक अणप्रसाद न्यौपानेको संयोजकत्वमा गठित समितिले तयार गरेको कार्यविधिमा विद्यालय सुरक्षित र संरक्षित, विद्यालयमा उपलब्ध सुविधालगायतका विषयमा बालबालिका र अभिभावक लक्षित गरी आवश्यकताअनुसार स्थानीय भाषामा विद्यालयसम्बन्धी सामग्री प्रकाशन तथा प्रसारण गर्नुपर्ने उल्लेख गरिएको छ ।

त्यसका लागि स्थानीय तहका जनप्रतिनिधि, अभिभावक, स्थानीय शिक्षाविद्, प्रधानाध्यापक, शिक्षक, विद्यालय व्यवस्थापन समिति तथा शिक्षक अभिभावक संघका पदाधिकारी, स्वास्थ्यकर्मी, बाल–युबा क्लबसँग परामर्श गर्नुपर्नेछ ।

सरकारले असार १ गतेदेखि लकडाउन खुला गरेलगत्तै विद्यालयको प्रशासन खुला गरेको थियो ।

सो अघि तयार गरेको गरेको कार्यविधिमा भौतिक दूरी कायम राखी सिक्ने वातावरण तयार गर्न कक्षाकोठा, फर्निचर, शौचालय आदिको आवश्यकताअनुसार पुनव्र्यवस्थापन वा मर्मत गर्ने र व्यवस्थापनमा सहजताका लागि अलगअलग सत्र, समय छोट्याउने, अवस्था हेरी तल्ला कक्षालाई पहिले वा माथिल्लोलाई पहिले जोखिम र सहजतालाई हेरी कक्षा शुरू गर्ने, हप्तामा केही दिन, दिनमा केही घण्टा सञ्चालन गर्ने गरी तयारी गर्न भनेको थियो ।

समितिले विभिन्न सरोकारवाला निकायसँग छलफल गरी कार्यविधि तयार गरेको जनाएको छ । संयोजक सहसचिव न्यौपानेले सो कार्यविधि मन्त्रालयमा पेस गरेको जानकारी दिनुभयो ।

शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयका प्रवक्ता दीपक शर्माले सरकारले लकडाउन खुकुलो गरेर विद्यालय प्रशासन खुला गर्ने निर्णय गरेजस्तै विद्यालय खोल्न सक्ने संकेत गरेको १५ दिन अघि विद्यालय प्रशासनले सम्पूर्ण तयारी गर्न कार्यविधि निर्माण गरेको बताउनुभयो । उहाँले कार्यविधि बनेपछि नयाँ योजनाअनुसार विद्यालय सञ्चालन गर्नुपर्ने बताउनुभयो ।

मन्त्रालयका अनुसार स्थानीय र प्रदेश सरकारका साथै नेपाल शिक्षा समूह, शिक्षा क्षेत्रमा काम गर्ने दातृ निकाय र गैरसरकारी संस्थासँग समेत आवश्यक समन्वय र परामर्श गरी तयार गरेको हो । विद्यालय पुनः सुचारु गर्दा संक्रमणको दर सबैभन्दा न्यून रहेको तथा स्थानीय जोखिम सबैभन्दा कम रहेको स्थानबाट र विद्यालयबाट शुरु गर्ने योजना कार्यविधिमा लेखिएको छ ।

विद्यालय खुलेपछि विद्यालय परिवारबाहेक अन्य व्यक्तिलाई विद्यालय परिसरमा आउन निषेध गर्ने र अत्यावश्यक कामका लागि नआई नहुने परिस्थिति भएमा प्रधानाध्यापकको अनुमति लिई मास्क लगाएर मात्र आउने व्यवस्था गर्ने कार्यविधिमा लेखिएको छ ।

संयोजक न्यौपानेले कार्यविधि पारित भएपछि प्रदेश र स्थानीय सरकारले यसलाई कार्यान्वयन गर्ने जानकारी गराउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो– ‘विद्यालय सञ्चालन गर्ने जिम्मा स्थानीय तहको भएकाले यो कार्यविधिलाई पूर्ण पालना गरी सञ्चालन गर्नुको विकल्प छैन ।’

विद्यालय प्रवेश गर्नुअघि स्थानीय स्वास्थ्य संस्थासँगको समन्वयमा हेल्थ डेस्कको व्यवस्था गरी बालबालिका, शिक्षक, कर्मचारीको अनिवार्य रुपमा ज्वरो परीक्षण गर्ने र उचित तरिकाले अनिवार्य मास्क लगाउने, अति विपन्न समुदायका बालबालिकालाई विद्यालयले मास्कको व्यवस्था गर्ने, संक्रमणको समयमा गर्नुपर्ने र गर्न नहुने क्रियाकलापको सूची तयार गरी सबैले देख्ने ठाउँमा राख्ने र टाँस्ने व्यवस्था गर्नुपर्नेछ ।

स्थानीय तहले विद्यालय पुनः सञ्चालन कार्यविधिको आधारमा स्थानीय परिवेशको मूल्यांकन गरी विद्यालय पुनः सञ्चालन गर्ने, संक्रमण व्यवस्थापन तथा बालबालिकाको सिकाइ निरन्तरताका लागि प्रतिकार्य योजना तयार गरी सोको कार्यान्वयन गर्नुपर्नेछ ।

शिक्षक, विद्यार्थी तथा अभिभावकले अनिवार्य मास्क लगाउने र खाजा व्यवस्थापन गर्नेलगायत विषयवस्तु समावेश गरी विद्यालय जाँदा, विद्यालयमा रहँदा वा घर फर्कंदा एवं घरमा पुगेपछि पालना गर्नुपर्ने नियम तयार गर्ने, भविष्यमा समेत कोरोना संक्रमण, महामारी वा अन्य कुनै कारणवश हुन सक्ने विद्यालय बन्दका सम्बन्धमा सबैलाई मानसिकरुपमा तयार रहने गरी सचेतीकरण गर्ने विषय कार्यविधिमा समेटिएको छ ।

मन्त्रालयले पास गरेपछि केन्द्रले यो कार्यविधि लागू गर्ने जनाइएको छ । मन्त्रालयका प्रवक्ता शर्माले कार्यविधिको विषयमा पुनः छलफल हुन बाँकी रहेको जानकारी दिनुभयो ।