हरि कटुवालको अधुरो सपना

शरद श्रेष्ठ
सरकारी सेवामा कार्यरत रहेर पनि साहित्यमा मन राखेर देखा परेका उपन्यासकार हरि कटुवालले पहिलोचोटि आफ्नो ‘अधुरो सपना’को सार्वजनिकीकरण एउटा समारोहकाबीच हालै मात्र काभ्रेको धुलिखेलमा सम्पन्न गरे । संखुवासभा, खाँदबारीमा जन्मेका कटुवाल जागिरेको क्रममा काभ्रेको पाँचखाल नगरपालिकामा कार्यरत छन् । स्कुल पढ्दाताकादेखि नै साहित्य क्षेत्रमा विशेष रुचि राखेर साहित्य मन र आँखामा राख्दै आएका कारणले यिनले यस उपन्यासलाई प्रकाशन गर्ने जाँगर चलाए ।

‘अधुरो सपना’ उपन्यासमा रमेशले पोखेको देशप्रतिको समर्पणभाव २०४६⁄०४७ को प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा शहीद भएर आफूलाई समर्पित गरेको कथा र व्यथा छ । शान्तिको श्रीमान्प्रतिको आस्थाभाव र उनले पोखेको रगतलाई पुर्खामा समेट्ने जुन रहर छ, त्यो आफ्ना छोरा–बुहारीमा सम्प्रेषित भइरहोस् भन्ने अटल चाहना छ । शहीद रमेशका एक्लो छोरा विवेकले आफ्नो घर–छिमेकमा देखाइरहेको सुशील व्यवहार र चरित्र उदाहरणीय रहेकोले शान्ति प्रभावित र खुशी छन् । आश्मासँगको प्रेम र विवाह पनि उदाहरणीय र अनुकरणीय देखाइएको छ । गाउँको साधारण परिवारको कथा समेटिएको यस उपन्यासको कथावस्तुमा राजनीतिले बिथोलिएको परिवेशको विम्बहरू छन् । सामाजिक चेतनामा अवसरवादिता थाहै नपाईकन हुर्किन थालेको मर्मका कुराहरू छन् । आर्थिक प्रलोभनले मान्छेलाई कति घृणित ढङ्गले पतीत गर्छन् भन्ने संकेतहरू पात्रहरूमार्फत वर्णित छन् । आर्थिक विचलनकै कारणले उपन्यासका मुख्य पात्र विवेक र आश्माका मन र आस्थाहरू कसरी भत्किएर गए र कसरी पतीत हुँदै गए जीवनका क्रमहरू पोखिएका छन् ।

उपन्यासमा समेटिएका कथावस्तुहरू सरल छन् । गाउँको परिवेश र शहरको परिवेश । निर्लोभी मन र लोभी मनको फरकपन । वातावरणले मान्छेलाई कति पतीत बनाइदिन सक्छ, सोको परिदृश्यहरू कथाकै प्रसङ्गमा पात्रहरूमार्फत पोखिएका छन् । जागिरदारहरूको घुस्याहा प्रवृत्तिले सुशील जागिरदारहरूलाई पनि कति गिर्दा मान्छे बनाइदिँदा रहेछन् र उनीहरूको चरित्र कति घीनलाग्दो बन्दै जान्छ, सोको पटाक्षेप विवेक र आश्माले आफूलाई चारित्रिक रूपमा देखाइएका कुरूप तस्वीरहरू यसमा प्रकाशित छन् ।

उपन्यासमा समसामयिकता पोखिएका छन् । कथावस्तुमा समकालीन परिवेशलाई उदाङ्गो देखाइएको छ । कथामा नेपालीपन व्यक्त भएको छ । लेखकको पहिलो प्रयास, प्रथम प्रकाशनको यो ‘अधुरो सपना’ उपन्यासमा भाषामा देखा पर्ने अशुद्धता, शब्द–शैलीमा देखिँदो प्रारम्भिकता, सिलसिलामा नमिल्दो अप्रासङ्गिकता कतै–कतै देखिँदो छ । तापनि, समग्र उपन्यासको मूल्याङ्कन गरी लेख्नुपर्दा लेख्न सकिन्छ– यस उपन्यासमा व्यक्त भएका कथावस्तु सुन्दर छन्, घटनाक्रमहरूमा देखाइएका तर्क, संवेगहरू आकर्षक छन् । प्रयास निरन्तर जारी राखेको खण्डमा, साहित्यमा अध्यनन गर्दै अनुभव सँगाल्दै लगेमा अवश्य हरि कटुवालले साहित्यको शिखर चुम्नेछन्, शुभकामना भनिरहेछु ।