तरकारी खाँदै छौं कि विष ?

• खुर्सानी र भिन्डीमा विषादीको मात्रा बढी
• जनशक्ति अभावले सबै तरकारी परीक्षण नै हुँदैन
• उमालेर तरकारी बनाउन विज्ञको सुझाव

प्रशान्त वली, काठमाडौं
तरकारीमा व्यापक विषादी मिसाइने गरेको रहस्य खुलेको छ। साउनदेखि अहिलेसम्म खुर्सानी र भिन्डीमा उच्च मात्रामा विषादी मिसाइएको देखिएको छ। जसको मात्रा ४५ प्रतिशतमाथि रहेको छ। रोकावट दर देखाउने मेसिनले ३५ प्रतिशतसम्मलाई खानयोग्य ठान्छ।

तरकारीमा विषादीको प्रयोग व्यापक भए पनि कर्मचारीको पर्याप्त दरबन्दी हुन नसक्दा परीक्षण प्रभावकारी हुन सकेको छैन। बाली संरक्षण निर्देशनालयबाट वरिष्ठ बाली संरक्षण अधिकृतको नेतृत्वमा ३ जना कर्मचारी तरकारी परीक्षणका लागि खटिने गरेका छन्।

कालीमाटी तरकारी बजार विकास समितिभित्र रहेर नमुना परीक्षणका रूपमा दैनिक ८ देखि १० वटा विभिन्न प्रकृतिका तरकारीको परीक्षण गर्दै आएको परीक्षणमा खटिएका कर्मचारी जागेश्वर शर्माले जानकारी दिनुभयो।

उहाँले भन्नुभयो– ‘हामी तीन जना छौं। काम गर्न निकै अप्ठइरो भएको छ। न त हामीलाई बिदा छ। कम्तीमा पनि ६ जना कर्मचारी भइदिएको भए सजिलो हुने थियो। सरकारले यसबारे सोच्नुपर्ने हो क्यारे, बिरामी भए पनि आउनुपर्छ।’ बाली संरक्षण निर्देशनालयले भने परीक्षणका लागि बिहानै आउनुपर्ने भएकाले कर्मचारी आउन नमानेको बताएको छ।
अहिले तरकारी परीक्षणका लागि सातवटै प्रदेशमा तरकारी मापन मेसिन जोडिएको छ। मेसिनका लागि आवश्यक पर्ने रसायन पदार्थ निकै महँगो पर्ने गर्छ। १ हजारवटा टेस्टमा ३ सयवटा नमुना हुने र त्यसको मूल्य मात्रै १ लाख २० हजार रुपियाँ पर्ने विषादी अवशेष दु्रत विश्लेषण एकाइमा कार्यरत शर्माले बताउनुभयो। अहिले ६ सय ५० देखि ७ सय मेट्रिकटन तरकारी कालीमाटीमा भित्रिन्छ। तर, त्यो तरकारीको गुणस्तर जाँच्न तीन जना मात्रै कर्मचारी खटिँदा त्यति धेरै तरकारीको अवस्था कसरी पत्ता लाग्छ भनेर तरकारी किन्दै गरेका रवि बस्नेतले बताउनुभयो।

जनशक्ति कम हुँदा दैनिक आठ प्रकृतिका तरकारीको नमुना परीक्षण हुने गरेको बाली संरक्षण निर्देशनालयका वरिष्ठ बाली संरक्षण अधिकृत मानबहादुर क्षत्रीले नेपाल समाचारपत्रलाई जानकारी दिनुभयो।
उहाँले भन्नुभयो– ‘जनशक्ति कम्तीमा पनि प्राविधिकसहित पाँच जनासम्म भएको भए सजिलो हुन्थ्यो। कम जनशक्ति भएरै थोरै प्रकृतिका तरकारीको परीक्षण गर्न सकेका छौं। यद्यपि मैले जनशक्ति बढाउनुपर्यो भनेर सरकारसँग प्रस्ताव गरेको छुं।’ विषादिको मात्रा बढी भएका तरकारीलाई नष्ट गर्ने र त्यसका लागि जिल्ला तहमा कृषि विकास कार्यालयसँग समन्वय गरिने वरिष्ठ वाली संरक्षण अधिकृत क्षेत्रीले बताउनुभयो। अहिले दैनिक कालीमाटीमा ६ सय मेट्रिकटन तरकारी आउने गरेको छ।

मागअनुसार तरकारी आपूर्ति हुन नसकेको कालिमाटी तरकारी बजार विकास समितिका योजना अधिकृत रमेश डंगोलले बताउनुभयो।
उहाँले भन्नुभयो– ‘काठमाडौंमा ७ सय ५० मेट्रिकटनसम्म तरकारी खपत हुन्छ। यद्यपि अहिले धानबाली भित्र्याउने र तरकारीको सिजन कम भएकाले पनि आयात थोरै मात्रामा भइरहेको छ। आयात कम भएपछि मूल्य पनि बढेको छ। अब सिजन शुरू भएपछि विस्तारै मूल्य घट्ला।’ मुख्यतः प्याज, आलु, ठूलो गोलभेंडा जस्ता तरकारीहरू भारतबाट आउने गरेको समितिले बताएको छ। तरकारी विज्ञले उमालेर अथवा धेरै मात्रामा पखालेर तरकारी खान सुझाव दिएका छन्।