पुष्कर बुढाथोकी, भक्तपुर
नववर्षको आगमनसँगै सुरु हुने भक्तपुरको प्रसिद्ध सांस्कृतिक एवम् ऐतिहासिक महत्व बोकेको बिस्केट जात्राको चौथो दिन शनिबार ५५ हात लामो लिङ्गो उभ्याईंएको छ । तान्त्रिक विधिपूर्वक दशकर्म विधान गरी लिङ्गो भेलुखेलस्थित ल्योसिङ्खेलमा साँझ लिङ्गो उभ्याइएको हो ।
हजारौं जात्रालुको सहभागीतामा साँझ ४ बजे उठाउन सुरु गरिएको लिङ्गो २ घण्टाको पहल पछि उभ्याईएको हो । नाग र नागिनीको प्रतीकको रूपमा लिइने लिङ्गो उठाउन हजारौँ स्थानीयवासी सहभागी भएका थिए ।
लिङ्गो उठाएपछि स्थानीयवासीले लिङ्गोको माथि डोरीको माध्यमबाट चढेर टुप्पामा गएर फूलपाती ल्याएका छन् । यसरी फूलपाती ल्याउँदा मनले चिताएको पुग्ने जनविश्वास रहेको छ । पुरानो वर्ष बिदाइ र नयाँ वर्षको आगमनको पूर्व सन्ध्यामा लिङ्गो उभ्याउने गरिन्छ । लिङ्गो उठाउनुअघि दिउँसो भैरवनाथ र भद्रकालीको रथ पनि यसै स्थानमा पु¥याउने चलन छ ।
लिङ्गो उठ्नासाथ स्थानीय बाराही देवीको तिंप्वाः जात्रा मनाइन्छ ।
भैरवनाथको प्रतीक मानिने लिङ्गोको शीर्ष भाग र हातहरू नीलो कपडाले बेरिएको हुन्छ । लिङ्गोको कोखामा झुण्ड्याइएका दुई ध्वजालाई वीरध्वजा र विश्वध्वजा भनिन्छ । एक जोडी ध्वजा फुकाएपछि एउटा संवत्सर फेरिने हुनाले बीचमा फुकाएर हेर्न हुँदैन भन्ने धार्मिक मान्यता रहेको छ । लिङ्गो उभ्याउन बाँडिएका आठवटा डोरीलाई अष्ट मात्रिकाको प्रतीक मानिन्छ । लिङ्गो उभ्याउने क्रममा नवदुर्गा देवगण त्यहाँ उपस्थित हुन्छन् । लिङ्गो उभ्याउने जात्रा सकिएपछि तलेजुमा दुमाजुको विशेष जात्रा र पूजा गर्ने चलन रहेको छ ।
यसअघि बिस्केटजात्राको अवसरमा प्रत्येक वर्ष चैत मसान्तका दिन भक्तपुरको कुमाले टोलमा हात नभएको लिङ्गो उठाउने प्रचन अनुसार बिहान विधिपूर्वक पूजा गरी हात नभएको लिङ्गो उठाइयो । सो लिङ्गो जात्राको अन्तिम दिन वैशाख ५ गते बिहान ढाल्ने गरिन्छ । कुमाले टोलमा बिहान लिङ्गो उठाएपछि दिउँसो भैरव र भद्रकालीको पूजा गरी रथलाई भेलुखेल लगेपछि साँझ हातसहितको नागनागिनीको प्रतीक रहेकोे तान्त्रिक विधिद्वारा तयार पारिएको इन्द्रध्वजासहितको लिङ्गो उठाइन्छ ।
भक्तपुरको प्रसिद्घ बिस्केटको लिङ्गो जात्रा र जिब्रो छेड्ने जात्रा हेर्नाले सुख, समृद्घि बढ्ने सहकाल आउनुका साथै शत्रु नाश हुन्छन् भत्रे धार्मिक मान्यता रहेकाले सो जात्रालाई शत्रुहन्ता जात्रा पनि भत्रे गरिन्छ । बिस्केटको पाँचौँ दिन अर्थात नयाँ वर्ष वैशाख १ गतेका दिन ५५ हाते लामो लिङ्गो ढालिन्छ । त्यसको लगतै खँला टोलमा (रथ जुधाउने टोल) भैरवनाथ र भद्रकालीको रथलाई एकआपसमा जुधाइने परम्परा रहेको छ । जसलाई स्थानीय भाषामा द्यः ल्वाकिगु भनिन्छ । साँझपख दुमाजु देवीको जात्रासमेत गरिन्छ । लिङ्गो उभ्याउने र ढाल्ने जात्रा नै बिस्केटको प्रमुख आकर्षण मानिन्छ ।
बिस्केट जात्रा मनाउने क्रममा हालसम्म ठूलो दुर्घटना नभए पनि जात्राको पहिलो दिन ४ जना र शनिबार २ जना गरी ६ जना सामान्य घाईते भएका छन् ।
यता थिमिको बोडेस्थित महालक्ष्मी मन्दिरमा पनि लिङ्गो उठाएर जिब्रो छेड्ने जात्राको साइत गरिएको छ । सो मन्दिर अगाडि लिङ्गो उठाएपछि जिब्रो छेड्ने जात्रा पनि सुरु भएको मानिन्छ । बोडेमा नै कुमारीको रथ लही टोलमा पु¥याइएको छ भने जिब्रो छेड्ने स्थानीय ४७ वर्षका बुद्धकृष्ण वागश्रेष्ठले व्रत प्रारम्भ गरेका छन् । उनले वैशाख २ गते जिब्रो छेड्ने छन् । व्रत सुरु भएपछि श्रेष्ठले केही खान नहुने, महिलासँग बोल्न र छुन नहुने, कुखुरा, बिरालो लगायतका पशुपक्षीलाई छुन नहुने परम्परा रहेको छ ।